گروه صنعت و تجارت: در شش ماهه ابتدایی سال جاری چندین بار در مقاطع مختلف، اعلام شد که محموله پسته صادراتی ایران به اروپا بعلت وجود مقادیر بیش از حد مجاز افلاتوکسین برگشت خورده است. این در حالی است که در سال‌های گذشته نیز برخی از محموله‌های پسته صادراتی ایران به اروپا استانداردهای مورد تائید را نداشته و منجر به برگشت محموله‌های صادراتی شده است. در همین زمینه اخیرا معاون وزیر کشاورزی و تعدادی از نمایندگان مجلس در نشستی که با کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران داشته‌اند؛ هشدار داده‌اند که احتمال ممنوعیت صادرات پسته به اتحادیه اروپا به دلیل آلودگی این محصول به آفلاتوکسین وجود دارد. محمدمهدی بروندی، معاون وزیر کشاورزی خاطرنشان کرد که از ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تن پسته، تجارت پسته ایران به اروپا ۷ هزار و ۵۰۰ تن بوده و هر تصمیمی که اتحادیه اروپا برای پسته ایران بگیرد روی سایر بازارها هم اثر دارد. یک سال است که موضوع پسته را دنبال می‌کنیم و برای نهایی کردن موضوع نشست آنلاینی را با نمایندگان اتحادیه اروپا ترتیب دادیم و شش ماه مهلت گرفتیم. وزارت کشاورزی با همکاری بخش خصوصی یک شیوه عمل جدید طراحی کرد؛ اما فشار بالایی از طرف برخی افراد در ستاد عالی پسته وارد آمد تا این شیوه عمل اجرا نشود. اما فلاتوکسین چیست؟ فلاتوکسین سمی است که توسط نوعی قارچ به نام آسپرژیلوس تولید می گردد. این قارچ روی محصولات غذایی مختلفی پیدا می‌شود که مهمترین آنها پسته است. از آنجایی‌که باغدارهای پسته به صورت خرده‌مالک هستند و کار علمی نمی‌کنند، استفاده از سموم غیرمجاز و استانداردنشده جزو مسائل حل نشده، حوزه باقی مانده است.

ورود غیرمتخصصان به بازارهای صادراتی پسته
حال این سوال مطرح می‌شود که چرا با وجود اینکه اتحادیه اروپا از دو سال قبل نسبت به توقف واردات پسته ایرانی به دلیل آلودگی فلاتوکسین هشدار داده است، اما چرا توجهی نسبت به این مسئله از سوی صادرکنندگان صورت نگرفته است؟ برخی از فعالان این حوزه سیاست‌گذاری نادرست دولت و ورود شرکت‌های خودروسازی برای صادرات پسته را عامل این موضوع عنوان می‌کنند چرا که در راستای آن سطح کیفیت تولیدات پسته کاهش پیدا کرد و به دنبال آن صادرکنندگان واقعی این محصول از میدان خارج شدند. آنطور که فعالان قدیمی و صادرکنندگان پسته عنوان می‌کنند؛ شرکت‌های خودرویی، محصول پسته دسترنج کشاورزان را زیر قیمت تمام شده صادر می‌کنند و بازار پسته را به شدت تحت تأثیر قرار داده‌اند؛ سود این گروه، در واردات خودرو یا قطعات آن است، چون ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد از واردات خودرو سود دارند و ضرر ۵ تا ۱۰ درصدی در صادرات پسته برای آنها اهمیتی ندارد. آن‌طور که عضو هیات نمایندگان اتاق ایران عنوان کرده، از مهر پارسال تاکنون ۸۰ تا ۹۰درصد پسته ایران توسط شرکت‌های خودروساز صادر شده و تداوم این روند موجب از دست رفتن بازارهای صادراتی پسته خواهد شد. مظفر محمدی، ضمن تاکید بر ضرورت توقف صادرات پسته توسط واحدهای خودرویی، به مهر گفته بود: صادرات پسته توسط شرکت‌های خودروساز از مهرماه سال گذشته آغاز و در این مدت بالغ بر ۸۰ تا ۹۰ درصد محصول پسته ایران توسط همین واحدها صادر شده است؛ بدون شک تداوم این روند موجب می‌شود بازارهای صادراتی پسته کشور از دست برود. وی اقدامات اخیر خودروسازان را عامل نابودی تدریجی بازار پسته کشور توصیف کرد و گفت: افزایش تعرفه گمرکی پسته از ۶ به ۹ دلار و واردات خودرو و قطعات آن با ارز حاصل از صادرات پسته، ضربه سنگینی بر پیکره کشاورزی است. فعالان این حوزه عنوان می‌کنند که در بخش صادرات، قیمت تمام‌شده محصول پسته بالاست و از طرفی به دلیل تغییر قوانین و عدم ثبات آن، محدودیت‌های اعمالی روی صادرکنندگان همچون مقوله پیمان‌سپاری ارزی، نرخ سود بالای بانکی و نوسان شدید نرخ ارز، امکان حفظ و پایداری در بازارهای صادراتی وجود ندارد و بسیاری از صادرکنندگان مشتریان خود را از دست داده‌اند. در حالی ایران می‌بایست از گردش 6 میلیارد دلاری بازار پسته در جهان، حداقل 1.5 میلیارد دلار را در اختیار می‌گرفت که با سیاست‌گذاری بازدارنده و ورود افراد غیرمتخصص به بازار صادراتی پسته، متاسفانه زمینه تحریم این کالای ملی فراهم شد.

آمار سه ماهه صادرات پسته ایران به اروپا در سال ۲۰۲۴
مرکز آمار اروپا اعلام کرد صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا در سه ماهه نخست سال جاری میلادی با رشد ۱۷ درصدی به ۳۴ میلیون یورو رسیده است. مرکز آمار اروپا (یورو استات) از صادرات ۳۴ میلیون یورویی پسته ایران به اروپا در سه ماهه نخست ۲۰۲۴ خبر داد که این رقم با رشد ۱۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا در سه ماهه نخست سال میلادی گذشته ۲۹ میلیون یورو اعلام شده بود. بر اساس این گزارش صادرات پسته با پوست ایران به اروپا در ماه‌های ژانویه تا مارس امسال با افت ۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به ۸.۷ میلیون یورو رسیده است. ایران در سه ماهه نخست ۲۰۲۳ بالغ بر ۹ میلیون یورو پسته با پوست به اروپا صادر کرده بود. همچنین بر اساس آمارهای گمرک در 5 ماهه نخست سال جاری 35 هزار و 888 تن انواع پسته و مغز پسته به ارزش 351 میلیون و 788 هزار دلار صادر شده است. این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته 16 هزار تن از این محصول کشاورزی به ارزش 112 میلیون دلار صادر شده بود. به همین دلیل می توان گفت صادرات پسته در سال جاری نسبت به بازه زمانی مذکور در سال گذشته رشدی 125 درصدی به لحاظ وزنی و رشدی 215 درصدی به لحاظ ارزشی داشته است. صادرات پسته با پوست تازه یا خشک با 245 میلیون دلار، مغز پسته تازه یا خشک با 103 میلیون دلار و خلال مغز پسته تازه یا خشک با 3.3 میلیون دلار بیشترین میزان صادرات را در بین محصولات صادراتی انواع پسته به خود اختصاص دادند. گفتنی است، در این نشست بر لزوم تغییر شیوه عمل در روند تولید و صادرات پسته تاکید و مقرر شد در هر دو وضعیت ممنوعیت صادرات یا تعیین مهلت چندماهه برای تغییر شیوه عمل، نظارت‌ها برای صادرات پسته، سخت‌گیرانه دنبال شود.