[ سیما فراهانی]  فعالیت و خدمات بشردوستانه در راستای سلامت روان، یکی از مهمترین اقدامات جمعیت هلال‌احمر است که از 12 سال پیش پایه‌گذاری شد. سفیران سلامت روان، در زمان بحران، همراه با امدادگران و نجاتگران، به یاری آسیب‌دیدگان به خصوص کودکان می‌شتابند و آنها را از گرداب آسیبی که دیده‌اند، نجات می‌دهند. هلال‌احمر، سال‌هاست که فقط در بحث امدادرسانی فعال نیست، بلکه به سراغ حمایت روانی هم می‌رود. اقدامات و خدمات موثر تیم‌های سحر، به عنوان سفیران سلامت روان، در همه این سال‌ها مرتب به‌روزرسانی شده و هربار از متدهای جدید و تاثیرگذارتری برای نجات روان افراد استفاده می شود. در تازه‌ترین اقدام، برای نخستین بار، مربیان و اساتید تیم‌های سحر دوره جدیدی را می‌گذرانند. دوره آموزشی که مربوط به سلامت روان کودکان در قالب بازی‌های مختلف است. مربیان و مدرسان تیم‌های سحر، در طرح ملی «سفیران حمایت‌های روانی» در استان بوشهر این دوره را می‌گذرانند. این دوره آموزشی به مدت پنج روز و با حضور 60 نفر از مربیان و مدرسان تیم‌های سحر سراسر کشور، برگزار می‌شود.

 حجت‌الاسلام والمسلمین حسینی المدنی، رئیس سازمان جوانان جمعیت هلال‌احمر، درخصوص جزئیات این دوره به «شهروند» می‌گوید: «وجود نیروهایی که در حوزه سلامت روان فعال‌اند، در مداخلات روحی و روانی آسیب‌دیدگان ناشی از حوادث، از اهمیت بالایی برخوردار است.»
وی با اشاره به حضور مربیان و مدرسان سراسر کشور در بوشهر، ادامه می‌دهد: «مجموعه جمعیت هلال‌احمر استان بوشهر، میزبان ۶۰ نفر از مدرسان سحر از سراسر کشور است. آن‌ها تحت عنوان دوره «بازی‌های ساختاریافته» سرفصل‌های فعالیت‌های حمایت روانی در حوادث و بلایا را آموزش می‌بینند.»
همچنین محسن ایزدپناه، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان بوشهر هم با اشاره به اهمیت توسعه فعالیت‌های تیم‌های سحر می‌گوید: «سفیران حمایت‌های روانی سازمان جوانان، پرچم‌دارانی هستند که در حوادث مختلف در کنار آسیب‌دیدگان خواهند بود تا افرادی که دچار آسیب‌های روحی و روانی می‌شوند، به ویژه کودکان، نوجوانان و بانوان را تسکین دهند.»

شکل‌گیری تیم‌های سحر
در ادامه عباسعلی محمدزاده، معاون دانشجویی و‌ جوانان سازمان جوانان، جزئیات بیشتری از این دوره ارائه می‌دهد و به خبرنگار «شهروند» می‌گوید: «تیم‌‌های سحر جمعیت هلال‌احمر، پس از وقوع زمین‌لرزه ورزقان تشکیل شد. آن زمان، اعضای هلال‌احمر، برای حمایت روانی از زلزله‌زدگان به این مناطق اعزام شدند. در آن حادثه مشاهده کردیم که بازماندگان و افراد

از بین بردن ترس با بازی
محمدزاده با اشاره به نخستین دوره بازی‌های ساختاریافته مربیان تیم‌های سحر می‌گویند: «بازی‌ها، چند سالی است که در دنیا به عنوان دارو و درمان استفاده می‌شود. بازی‌درمانی یک شاخه‌ای از اقدامات سلامت روان است که بیشتر اوقات در دنیا از این تکنیک استفاده می‌شود. ما در این دو ره، از همین بازی‌ها استفاده کرده‌ایم. کتابی رونمایی می‌شود که این کتاب به همت سازمان جوانان منتشر شده و یونیسف آن را به چاپ رسانده و قرار است که در اختیار بچه‌ها قرار بگیرد. این کتاب مربوط به همین بازی‌های ساختاریافته است.
 مثلا کودک، ترس از زلزله دارد. در این کتاب با یک بازی مشخص، او می‌تواند ترس خود را از بین ببرد. یا مثلا دچار لالی، بی‌اختیاری یا بی‌اشتهایی بر اثر یک حادثه شده است. در این کتاب، با یک سری بازی ساختاریافته می‌تواند به زندگی روزمره خود نزدیک شود. مربیان و مدرسان ارشد، با یادگیری این بازی‌های ساختاریافته، می‌توانند پس از گذراندن این دوره، به کودکان در زمان بحران آموزش دهند و به یاری آنها بشتابند. همچنین در این دوره، کارگاهی در خصوص ضرورت نحوه برخورد با سوگ و چگونگی مواجهه با بلایا نیز برگزار شد.»

از کمک‌های روانشناختی تا کنترل شایعات

معاون دانشجویی و‌ جوانان سازمان جوانان به مهمترین وظایف تیم‌های سحر در زمان بحران اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «فعالیت تیم‌های آموزش‌دیده سحر به چند مرحله برای ارائه خدمات به آسیب‌دیدگان حادثه تقسیم می‌شود.
نخستین اقدام ارائه کمک‌های اولیه روان‌شناختی است. به این صورت که تیم‌هایی که وارد منطقه می‌شوند، با غربالگری کامل افراد، مطابق با فهرست‌هایی که تهیه‌شده، کسانی را که ممکن است در معرض مشکلات روانی از جمله افسردگی، عدم‌تکلم یا بی‌اختیاری حرکت باشند، شناسایی می‌کنند. آنها پس از آن افرادی را که احتمال بیماری روحی و روانی دارند، به تیم‌های روان‌شناسی معاونت درمان و توان‌بخشی هلال‌احمر یا تیم‌های محب سازمان بهزیستی معرفی می‌کنند.
دومین مرحله از فعالیت تیم‌های سحر، نیازسنجی عاطفی و روانی در محل حادثه است. به‌طور مثال اگر تعداد جانباختگان زیاد باشد و خانواده‌های متوفیان موفق به برگزاری مراسم سوگواری نشده باشند، تیم‌های سحر اقدام به برگزاری مراسم سوگ می‌کنند تا خانواده‌ها بتوانند از دست دادن بستگان‌شان را بپذیرند. چون پروسه سوگ در روان‌شناسی مهم است و ‌باید انجام شود.
سومین مرحله از خدمت‌رسانی آنها، برپایی فضای دوستدار کودک است. کودکان و نوجوانان یکی از مهم‌ترین گروه‌هایی هستند که در حوادث و بلایا آسیب می‌بینند. آنها به دلیل اینکه کم‌سن‌وسال هستند و تجربه کافی ندارند، دچار مشکلات عاطفی و امنیتی می‌شوند. به همین‌ دلیل در بحران‌ها باید به کودکان توجه ویژه‌ای داشت که این از ماموریت‌های مهم تیم‌های سحر است. با توجه به اینکه افراد بزرگ‌تر خانواده هنگام بروز بحران به دنبال تهیه لوازم اولیه زیستی، خوراکی و ساماندهی شرایط هستند، کودکان و نوجوانان هیچ متولی ندارند. در این شرایط ممکن است کودکی که نیاز به حمایت خانواده دارد، رها شود. تیم‌های سحر با برپایی فضای دوستدار کودک ضمن ارائه آموزش‌های لازم به کودکان حین بحران، نحوه مقابله با شرایط و چگونگی بالا بردن روحیه تحمل درد را با ایجاد فضای شاد برای آنها فراهم می‌کنند.
چهارمین وظیفه تیم‌های سحر در بحران‌ها و حوادث، مدیریت شایعه‌ها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی است. در زلزله خوی شایعه‌هایی مبنی بر اینکه زلزله‌ای با قدرت بیشتری به وقوع خواهد پیوست، منتشر شد. برخی برای بالابردن دنبال‌کننده‌های خود به شایعه‌ها دامن می‌زنند و فضای جامعه را ملتهب می‌کنند. تیم‌های سحر با کنترل شرایط، فضا را برای سودجویان شایع‌ساز محدود و اطلاعات لازم را به جامعه هدف، منتقل می‌کنند. وقتی شرایط برای حضور تیم‌های سحر توسط فرمانده میدان سنجیده شود و تیم‌ها اجازه ورود به منطقه حادثه را داشته باشند، با توجه به نیاز و شرایط منطقه، وسعت و شدت حادثه، با فرماندهی نیروهای امدادی که در منطقه حضور دارند، مشخص می‌شود تیم‌های سحر چه زمانی وارد عمل شوند و چه اقداماتی انجام دهند.»