گروه اقتصاد کلان: تأمین مالی تولید یکی از ارکان اساسی توسعه اقتصادی هر کشور به شمار می‌رود. در کشورهایی با اقتصاد در حال توسعه همچون ایران، سیستم بانکی نقشی کلیدی در تأمین مالی پروژه‌های تولیدی ایفا می‌کند. به گزارش تجارت، بانک‌ها با فراهم آوردن منابع مالی از طریق انواع وام‌ها و تسهیلات، به بنگاه‌های اقتصادی این امکان می‌دهند که سرمایه لازم برای تولید و توسعه را جذب کنند، اما در طول سال‌های اخیر در عمل، فرایند تأمین مالی تولید در ایران با چالش‌ها و مشکلات زیادی روبه‌رو بوده که اثرات منفی بر رشد اقتصادی و توان تولیدی کشور گذاشته است. یکی از مهم‌ترین مشکلات تولیدکنندگان در دسترسی به منابع مالی از طریق بانک‌ها، نرخ بهره بالا است. در بسیاری از موارد، نرخ بهره تسهیلات بانکی از توان پرداخت تولیدکنندگان و بنگاه‌های اقتصادی فراتر می‌رود. این امر باعث می‌شود که هزینه‌های تولید افزایش یابد و تولیدکنندگان با چالش‌هایی نظیر کاهش سودآوری یا حتی عدم توانایی در بازپرداخت تسهیلات روبه‌رو شوند. نرخ‌های بهره بالا به ویژه در شرایط اقتصادی تورمی و رکود اقتصادی، فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان وارد می‌کند. عدم تخصیص منابع مالی به بخش تولید به دلیل شرایط نامساعد اقتصادی و همچنین فشارهای بازار پولی یکی دیگر از چالش‌های تأمین مالی این حوزه است. در حال حاضر بانک‌ها تمایل دارند منابع مالی خود را به بخش‌هایی که ریسک کمتر و سودآوری بالاتری دارند، اختصاص دهند. در نتیجه چنین رویکردی، بخش تولید به ویژه صنایع کوچک و متوسط با مشکل کمبود منابع مالی روبه‌رو می‌شوند. این امر در حالی به وقوع می‌پیوندد که بخش‌های تولیدی نیازمند تأمین مالی بلندمدت و با شرایط مناسب برای توسعه و بهبود بهره‌وری خود هستند. فرایند پیچیده و زمان‌بر دریافت تسهیلات یکی دیگر از موانع تأمین مالی بخش تولید است. دریافت وام از بانک‌ها در بسیاری از مواقع شرایط پیچیده و زمان‌بری را طی می‌کند. متأسفانه تولیدکنندگان مجبورند برای دریافت تسهیلات، مراحل مختلفی را طی کنند که شامل ارائه مدارک مختلف، ارزیابی‌های پیچیده مالی و ضمانت‌های سنگین است. این فرایند نه تنها زمان زیادی از تولیدکنندگان می‌گیرد، بلکه می‌تواند به دلیل مشکلات بوروکراتیک و فقدان شفافیت، باعث دلسردی و کاهش تمایل به استفاده از تسهیلات بانکی شود. یکی دیگر از مشکلات موجود، ضعف نظارت بانک‌ها بر نحوه تخصیص منابع به پروژه‌های تولیدی است. در برخی موارد، تسهیلات به درستی صرف پروژه‌های تولیدی نمی‌شود و منابع مالی به سمت مصرف‌های غیرمولد یا پروژه‌های پرریسک هدایت می‌گردد. این ضعف نظارتی نه تنها تأثیر منفی بر عملکرد اقتصادی بنگاه‌های تولیدی دارد، بلکه باعث اتلاف منابع مالی و کاهش اثربخشی سیاست‌های تأمین مالی می‌شود. بسیاری از تولیدکنندگان به دلیل مشکلات اقتصادی، نوسانات بازار و ناتوانی در پیش‌بینی دقیق جریان نقدی خود، قادر به بازپرداخت به موقع تسهیلات بانکی نیستند. این امر منجر به ایجاد مشکلات مالی برای بانک‌ها می‌شود و در نتیجه، بانک‌ها بیشتر تمایل دارند که منابع خود را در اختیار پروژه‌های کم‌ریسک و با بازپرداخت سریع قرار دهند.

عدم تأمین مالی تولید چه اثرات منفی بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟
عدم تأمین مالی کافی برای بنگاه‌های تولیدی می‌تواند منجر به کاهش ظرفیت تولید و در نتیجه کاهش رشد اقتصادی شود. عدم حمایت مالی از تولیدکنندگان موجب کاهش سرمایه‌گذاری در بخش تولید و کم شدن اشتغال می‌گردد که در بلندمدت اثرات منفی خود را بر اقتصاد کل کشور خواهد گذاشت. محدودیت‌های ناشی از تأمین مالی باعث می‌شود که بسیاری از بنگاه‌های تولیدی قادر به ارتقای فناوری، بهبود کیفیت محصولات و افزایش بهره‌وری نباشند. این موضوع موجب کاهش رقابت‌پذیری بنگاه‌ها در بازار داخلی و خارجی می‌شود و قدرت رقابت با تولیدات خارجی را از بین می‌برد. به دلیل محدود بودن منابع مالی و عدم توانایی بنگاه‌های تولیدی در گسترش فعالیت‌های خود، نرخ بیکاری در بخش‌های صنعتی و تولیدی افزایش می‌یابد. این امر به ویژه در صنایع کوچک و متوسط که به طور مستقیم وابسته به تأمین مالی بانک‌ها هستند، بیشتر مشهود است.

5 راهکار برای بهبود تامین مالی تولیدکنندگان
بهبود تأمین مالی بخش تولید از طرق مختلف امری قابل تحقق است. کاهش نرخ بهره و تسهیل دسترسی به منابع مالی برای کاهش فشار بر تولیدکنندگان از جمله راهکار‌های بهبود تأمین مالی تولیدکنندگان است. در همین راستا ضروریست که نرخ بهره تسهیلات بانکی کاهش یابد. همچنین، بانک‌ها باید تسهیلاتی با شرایط بهتر برای صنایع کوچک و متوسط فراهم کنند تا این بخش‌ها بتوانند به راحتی به منابع مالی دسترسی پیدا کنند. علاوه بر این موضوع، بانک‌ها باید در فرایند تأمین مالی تولید، بیشتر به پروژه‌های بلندمدت توجه کنند و تسهیلاتی با دوره بازپرداخت طولانی‌تر و شرایط مناسب‌تر برای این پروژه‌ها فراهم آورند. این امر می‌تواند کمک شایانی به افزایش توان تولید و توسعه صنایع کند. شفاف‌سازی مراحل تسهیلات‌دهی دیگر راهکاری است که فرایند تأمین مالی تولید را بهبود می‌‌بخشد. شفافیت در فرایند دریافت تسهیلات و کاهش بوروکراسی می‌تواند باعث افزایش اعتماد تولیدکنندگان به سیستم بانکی شود. همچنین، بانک‌ها باید فرآیندهایی ساده‌تر و سریع‌تر برای اعطای تسهیلات به بنگاه‌های تولیدی در نظر بگیرند. علاوه بر موارد مذکور، باید نظارت مؤثرتری بر نحوه تخصیص تسهیلات به بنگاه‌های تولیدی وجود داشته باشند تا از هدایت منابع مالی به بخش‌های غیراقتصادی و پرریسک جلوگیری شود. این امر باعث می‌شود که منابع مالی به درستی و در جهت تقویت بخش تولید به کار گرفته شوند. در نهایت بانک‌ها می‌توانند با راه‌اندازی صندوق‌های تأمین مالی ویژه، تسهیلاتی را برای حمایت از تولیدکنندگان با نرخ‌های بهره پایین‌تر ایجاد کنند. این صندوق‌ها می‌توانند در شرایط بحرانی یا زمانی که تولیدکنندگان به منابع مالی نیاز دارند، به کمک آن‌ها بیایند.

کم‌لطفی بانک‌ها به بخش تولید