شرایط ناامیدکننده صنعت گردشگری
گروه صنعت و تجارت: در برنامه هفتم توسعه، جذب سالانه 15 میلیون گردشگر برنامهریزی شده است این در حالیست که اخیرا مدیر پیشین بازرگانی منطقه آزاد قشم عنوان کرده است، حتی سهم ما از گردشگری به اندازه رستورانهای کشور ترکیه هم نیست. ناصر ذاکری به فرارو گفته است: مسئله این است که کشوری مثل ترکیه، درآمد بالایی دارد. کشورهایی مانند اسپانیا، ایتالیا و فرانسه نیز هر یک سهم بالایی از کل گردشگری دارند؛ اما سهم ما به اندازه سود رستورانهای استانبول هم نیست. به این معنا که ما از سود اقتصاد جهانی در حوزه گردشگری کاملا بیرون رانده شدهایم. این در حالیست که هم جاذبه طبیعی و هم جاذبههای فرهنگی و تاریخی داریم، اما استفاده نکردهایم. همه اینها نیاز به سرمایهگذاری و تعامل با جهان دارند تا بتوانیم از این سفره گستردهای که در حوزه گردشگری وجود دارد، برداشت کنیم. اما عملا هیچ چیز به دست نمیآوریم و همه اینها به خاطر عدم سرمایه گذاری مناسب است که در کشور ما دیده میشود. چندی پیش اکوایران، در گزارشی به بازگشت اقتصاد ترکیه به توازن به لطف گردشگری خبر داد؛ در این گزارش به نقل از تازهترین دادههای بانک مرکزی ترکیه عنوان شده است که این کشور در ماه اکتبر مازادی معادل 1.88 میلیارد دلار را در حساب جاری خود ثبت کرد؛ حسابی که جریان پول به داخل و خارج کشور را اندازه گیری میکند. مازاد حساب جاری در ماه قبل از آن نیز 3 میلیارد دلار بوده است و نشان دهنده پنجمین ماه متوالی مازاد حساب جاری است، که ورود میلیونها نفر توریست به سواحل و شهرهای یکی از پربازدیدترین کشورهای جهان نقش مهمی در آن بازی میکند. درآمد گردشگری ترکیه در این ماه بیش از 5 میلیارد دلار بوده است که بخش عمدهای از مازاد در بخش خدمات را تشکیل میدهد. در مقابل، ترکیه در تجارت کالایی حدو 3.5 میلیارد دلار کسری را ثبت کرده است. جریانهای ورودی قوی نشاندهنده توازن مجدد اقتصاد ترکیه است، که در سالهای اخیر از تورم فزاینده و کاهش ارزش لیر رنج برده است. این کشور در نیمه اول سال 2024، درآمدهای اقامتی با ثبت رکوردی جدید به بالاترین میزان خود دست یافت بهطوریکه بر اساس دادههای موسسه آمار ترکیه، تعداد بازدیدکنندگانی که در نیمه اول سال از ترکیه خارج شدهاند 25 میلیون و 107 هزار و 974 نفر بوده است. بر اساس این آمار، درآمد حاصل از گردشگری در مدت مذکور به 23 میلیارد و 660 میلیون و 318 هزار دلار افزایش یافته است.
درآمد 3 میلیارد دلاری ترکیه از گردشگران ایران
در این میان آمار سفر گردشگران ایرانی به ترکیه نیز قابل توجه است؛ چندی پیش خبرگزاری بازار در گزارشی به این موضوع پرداخت و نوشت که ترکیه بین 1.5 تا 3 میلیارد دلار از گردشگران ایرانی پول به جیب میزند؛ در واقع به هزینههای تورهای گردشگری و سفرهای انفرادی ایرانیان به ترکیه نشان میدهد میانگین هزینههای یک گردشگر ایرانی (شامل هزینههای بلیت رفت و برگشت، عوارض خروج از کشور، غذا، هتل، هزینه حملونقل در داخل شهرهای ترکیه) در کمترین مقدار تا ۶۵۰ دلار، متوسط هزینهها ۸۵۰ تا ۱۰۰۰ دلار و سفر پرهزینه نیز تا ۳۵۰۰ دلار میرسد. بر این اساس، اگر میانگین هزینههای هر گردشگر ایرانی را حدود ۸۵۰ دلار در نظر بگیریم، ایرانیها در ۱۱ ماهه امسال حدود ۲.۶ میلیارد دلار و اگر میانگین هزینهها برای هر گردشگر را ۱۰۰۰ دلار در نظر بگیریم، ایرانیان در ۱۱ ماهه امسال بیش از ۳ میلیارد دلار در ترکیه هزینه کردهاند. نکته جالبی که رسانهها به آن پرداختهاند این است که درآمد ارزی حوزه گردشگری ترکیه از یک استان ۲ برابر درآمد نفتی ایران است.
عراقیها بیشترین سهم گردشگران ورودی به ایران
مرکز آمار ایران در گزارش تازه خود از وضعیت گردشگری در تابستان ۱۴۰۳ اعلام کرده که عراقیها همچنان بیشترین سهم از گردشگران ورودی به ایران را دارند. عدد گردشگران ورودی به ایران در تابستان ۱۴۰۳ حدود ۲ میلیون و ۳۵۳ هزار نفر بوده است. این آمار نشان میدهد که گردشگران زمینی با ۱.۷ میلیون نفر، بیشترین سهم را داشتهاند. همچنین تعداد گردشگران هوایی ۶۰۹ هزار نفر و دریایی ۴۵۹۱ نفر بوده است. عراقیها همچنان در صدر گردشگران ورودی به ایران قرار دارند. از مجموع گردشگران تابستان امسال، ۶۶۸ هزار نفر از عراق و ۳۰۸ هزار نفر از افغانستان وارد کشور شدهاند. ترکیه، پاکستان و آذربایجان نیز در رتبههای بعدی قرار دارند. در تابستان ۱۴۰۳ تعداد گردشگران ورودی به تفکیک ده کشور اول یک میلیون و ۳۸۶ هزار و ۷۶۳ نفر است که از کشور عراق ۶۶۸ هزار و ۶۳۳، افغانستان ۳۰۸ هزار و ۵۶۱، ترکیه ۱۲۲ هزار و ۸۷، پاکستان ۷۶ هزار و ۳۱۶، آذربایجان ۴۴ هزار و ۷۹۰، ترکمنستان ۴۳ هزار و ۹۹۰، ارمنستان ۳۹ هزار و ۲۶۳، بحرین ۳۳ هزار و ۲۷۱، عمان ۳۱ هزار و ۶۱۰ و عربستان ۱۸ هزار و ۲۴۲ نفر بوده است.
آمار مرکز آمار ایران از دادههای گردشگری خارجی ایران در 6 ماهه نخست امسال نشان میدهد که تعداد گردشگران خروجی از ایران 2 برابر گردشگران ورودی بوده است. همچنین امسال گردشگران خروجی کشور درحالی نسبت به 6ماهه نخست پارسال رشد 12 رصدی داشته که سال گذشته نیز رکورد سفرهای خارجی کشور (حتی رکورد دوره برجام) شکسته شده است. آمارها بسیار قابل تأمل است، در سال گذشته 14 میلیون ایرانی عازم خارج شدهاند که 4 میلیون نفر از آن زائر عتبات عالیات و 10 میلیون نفر گردشگر خارجی بودهاند. گرچه دادهای از ارزبری سفرهای گردشگری کشور منتشر نشده، اما در برآوردهای حداقلی در سال گذشته حدودا 6.5 تا 7 میلیارد دلار برای سفرهای خارجی ایرانیان هزینه شده است.