علاءالدین بدتر از پلاسکو

جوان آنلاین: شبیه به چراغ جادوست، درست مثل نامش، همانقدر پیچیده و تو در تو، حتی تاریک، اما کار راه‌انداز. شاید علاءالدین مناسب‌ترین نامی باشد که می‌شد برای این پاساژ هشت طبقه در خیابان جمهوری گذاشت؛ پاساژی که دیگر قدیمی شده، اما حتی امروز که گرد پیری بر چهره آن نشسته، همان کارآیی سال‌های قبل را دارد و رسماً به رقبایش می‌گوید که دود از کنده بلند می‌شود. با وجود تمام آن غرور و ابهت، اما گذر زمان را نمی‌تواند انکار کند؛ زمانی که سرتاپای آن را تحت‌تأثیر قرار داده، چنانکه بیم آن می‌رود تا پلاسکویی دیگر را رقم بزند. به تازگی اخطار‌ها و هشدار‌ها برای ایمن‌سازی پاساژ موبایل علاءالدین شدت بیشتری گرفته‌است؛ هشدار‌هایی که معلوم نیست در نهایت به چه نتایجی ختم شود.    پر بیراه هم نیست. ۳۰ سال، زمان کمی نیست. آن هم بدون بازسازی‌ها و مرمت‌های هر ساله. هر چند که هشدار‌های متعدد شهرداری، شورای شهر و آتش‌نشانی باعث‌شده صاحب این غول خمیده، چند مرتبه‌ای دستی بر سر و روی آن بکشد، اما هنوز نتوانسته تأیید ایمنی را بگیرد. به طوری که خانواده‌های بسیاری هر روزه دست و دلشان می‌لرزد که مبادا اتفاقی برای این ساختمان پیر و فرتوت رخ دهد و گرد غم بر زندگی‌هایشان بنشیند. چیزی شبیه به سرنوشت تلخی که روزی خانواده‌های بسیاری بعد از فاجعه پلاسکو تجربه کردند. شاید به همین دلیل است که شهرداری و آتش‌نشانی بعد از اتفاق تلخی که گریبان پلاسکو را گرفت، فشار‌های بیشتری برای تأمین ایمنی به ساکنان علاءالدین آوردند؛ فشار‌هایی که بی‌فایده هم نبود و باعث انجام اقدامات متعددی شد، اما به زعم مسئولان، این ساختمان هنوز ایمن نیست.  زمانی که استفاده از تلفن‌همراه رواج پیدا کرد، پاساژ علاءالدین توانست به بزرگ‌ترین مرکز خرید و فروش گوشی در ایران تبدیل شود. بعد از ساخت و ساز‌های اطراف علاءالدین و ظهور بازار‌های جدید (چهارسو و بازار موبایل) این تصور ایجاد می‌شد که دیگر علاءالدین زیر دست تعمیر یا بازسازی می‌رود تا همچنان برتری خود به این دو بازار جدیدالتأسیس را اثبات کند، اما نهایت کاری که انجام شد چند اقدام جزئی برای ایجاد تعمیر پله‌های برقی، سیستم ضد حریق و برخی اقدامات جزئی دیگر بود و بس. در واقع این پاساژ تلاش چندانی برای بهسازی یا نوسازی نکرد. با وجود این، اما بازهم از رونق نیفتاده و به قوت به فعالیت خود ادامه می‌دهد، اما حالا دیگر صحبت از رقابت این بازار با بازار‌های اطراف نیست، بلکه موضوع حفظ جان کسبه و شهروندان به میان آمده است، آنها که در این پاساژ معروف و قدیمی تردد دارند و باید هر چه زودتر برای حفظ جان و مالشان فکری شود.     از ادعا تا واقعیت هفته گذشته بود که نیوجرسی‌های شهرداری مقابل علاءالدین قد‌علم کردند، اما این نیوجرسی‌ها خیلی زود برداشته شدند، چراکه گفته شد مالک این پاساژ، دو هفته مهلت برای ایمن‌سازی خواسته است، اما چطور می‌توان به کسی که بیش از ۱۰ سال، زمان خریده است، امیدوار بود که طی مدت دو هفته، ایمن‌سازی پاساژ را انجام دهد؟!  سوم دی ماه یعنی همان روز که نیوجرسی‌ها گذاشته و بعد از آن برداشته شد، فرداد عدالت‌خواه، شهردار ناحیه یک منطقه ۱۱ تهران جزئیات جدید از پرونده پاساژ علاء‌الدین را تشریح کرد: «مالک پاساژ علاء‌الدین ۱۳ سال است به تعهدات خود نسبت به شهر و حقوق شهروندی عمل نکرده‌است. این پاساژ در خصوص موضوعات شهرسازی و نا‌ایمنی سازه رأی ماده ۱۰۰ دارد. به دلیل در خطر بودن جان مردم موضوع عدم رفع ایمنی قابل‌اغماض نیست. روزانه تعداد زیادی از افراد در این پاساژ تردد دارند و جانشان در خطر است. هر چند نیوجرسی به دلیل عرض کم‌معبر برداشته شده تا تسهیل تردد شهروندان انجام شود، اما تخلف قابل‌اغماض نیست.» او ادامه داد: «پرونده رضا علاءالدین در مورد عدم ایمنی این پاساژ مفتوح است. مالک مکلف بوده ۱۳۸۷ پارکینگ تأمین کند که ۱۳ سال است این موضوع را مورد توجه قرار نداده‌است. علاء‌الدین شش پاساژ دارد که فقط برای بازار موبایل ۳۰۰ کسری پارکینگ دارد.» شهردار ناحیه یک منطقه ۱۱ تهران اظهار داشت: «۱۳ سال پیش رضا علاء‌الدین زمینی را در خیابان نوفل‌لوشاتو معرفی و سال ۹۵ پروانه ساخت گرفته ولی کار را نیمه‌کاره رها کرده‌است.» او در پاسخ به اینکه مالک پاساژ مدعی است در حال انجام ایمنی‌نما بوده‌است و شهرداری درخواست ۵۰ میلیارد تومان از مالک کرده‌است، گفت: «کارگرانی روی داربست رفته‌اند تا مالک پاساژ بگوید در حال کار هستیم. اینکه گفته می‌شود شهرداری درخواست پول کرده هم دروغ محض است.»    اولویت؛ ایمنی و جان مردم  همان روز بود که عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران در نشست خبری که در برج آزادی تهران با حضور اصحاب رسانه برگزار شد، درباره پاساژ علاءالدین و استقرار نیوجرسی در مقابل ورودی آن گفت: «باید برخی از مسائل را در اولویت فعالیت‌های‌مان قرار دهیم و آن مسئله ایمنی و جان مردم است و هیچ تعارفی نباید در این زمینه وجود داشته باشد.» او به حادثه بیمارستان گاندی به دلیل پوشش کامپوزیت اشاره و تصریح کرد: «اولین مشکل پاساژ علاءالدین نیز پوشش کامپوزیت آن است که مالک تعهد داده که ظرف دو هفته این مشکل را برطرف کند و نیوجرسی‌ها به همین دلیل برداشته شد. گرچه مشکلات ایمنی دیگری نیز دارند که در حوزه‌های شهرسازی است و آن اولویت دوم است، ولی در زمینه ایمنی مماشات نداریم و موضوع را به جد پیگیری خواهیم کرد.»    به جای مشاعات هم مغازه ساختند! پس از آن، ششم دی ماه، علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در رابطه با پاساژ علاءالدین گفت: «این پاساژ نیاز به مقاوم‌سازی دارد. در واقع تخلفات متعدد در حوزه شهرسازی دارد و رأی ماده ۱۰۰ نیز برای آن اجرا نشده‌است.» او ادامه داد: «برای اصلاح‌نمای پاساژ علاءالدین قریب به یک سال داربست زده‌بودند، خود داربست زده شده نیز مسئله ناایمنی داشت. تعداد بسیاری پارکینگ باید در پاساژ ساخته می‌شد که ساخته نشده. حجم مغازه‌های داخل پاساژ بسیار زیاد است و به جای مشاعات نیز مغازه ساخته‌شده، در صورتی که این پاساژ برای این حجم مغازه ساخته نشده‌است.» نصیری با تأکید بر اینکه سازمان مدیریت بحران و شهرداری منطقه ۱۱ دارند به مسئله پاساژ علاءالدین ورود می‌کنند، گفت: «ما نگران جان خود کسبه، مالکان و مردمی هستیم که به پاساژ مراجعه می‌کنند.»    بیمه ایران، پاساژ را بیمه نمی‌کند بیخ پیدا کردن زمانی مشخص می‌شود که بیمه ایران نه فقط حاضر به همکاری با ساکنان این پاساژ نیست که خواستار فسخ قرارداد‌های قبلی نیز شده‌است. کمتر کسی است نداند بیمه‌ها جایی نمی‌خوابند که آب زیرشان برود و وقتی که بیمه ایران پا پس می‌کشد، یعنی اوضاع به قدری وخیم است که دارد خود را از یک پرداختی هنگفت نجات می‌دهد. روز دوشنبه بود که مدیر بیمه‌های اموال شرکت بیمه ایران در نامه‌ای به شعب این شرکت اعلام کرد: «نظر به اینکه مطابق اعلام سازمان آتش‌نشانی شهر تهران پاساژ موبایل علاءالدین، جزو ساختمان‌های ناایمن می‌باشد، از بیمه نمودن محل مذکور خودداری نمایید و بیمه‌نامه‌های صادره جاری نیز حداکثر ظرف مدت یک ماه از تاریخ بخشنامه براساس شرایط عمومی بیمه‌نامه آتش‌سوزی فسخ گردند.»    تشکیل کمیته حقوقی  سه روز پیش دانیال توسلی، مدیر حقوقی شهرداری منطقه ۱۱ تهران در رابطه با ماجرای پاساژ علاءالدین توضیحاتی ارائه کرد: «در موضوعات مرتبط به تخلفات عدیده شهرسازی و عدم رعایت حقوق عامه توسط مالک تمامیت خواه پاساژ علاءالدین به دستور شهردار منطقه ۱۱، کمیته حقوقی تشکیل شده و کلیه پرونده‌های این مالک و مجموعه‌های مرتبط توسط حقوق‌دانان شهرداری در دست بررسی و اقدامات قضایی است.» او با اشاره به اینکه در کنار فعالیت اقتصادی در پاساژ باید به حقوق مردم نیز توجه داشت، گفت: «موضوع شهرداری منطقه ۱۱ با پاساژ علاءالدین یک جریان حقوقی است و شهرداری پای احقاق حقوق شهروندان است. در همین راستا کمیته حقوقی ویژه پرونده پاساژ علاءالدین تشکیل شده‌است تا از مراجع قضایی منافع عامه مردم پیگیری شود.»    گلایه کسبه  علاءالدین، مجموعه گسترده‌ای است که سالیان سال، تقریباً نیاز کل کشور به موبایل و لوازم جانبی آن را تأمین می‌کند، بازاری که البته برای تعمیرات انواع و اقسام موبایل هم حرفی برای گفتن دارد، بنابراین چیزی فراتر از یک ساختمان چند طبقه قدیمی به حساب می‌آید. این پاساژ یک دنیای متفاوتی دارد که قدم به قدم آن، با اجاره‌بهای گزاف، نان خانواده‌های زیادی را تأمین می‌کند. عرضه و تقاضا در آن به قدری بالاست که گاهی نیاز نیست افراد صرفاً مغازه‌ای در اختیار قرار داشته باشند و با کرایه شریکی یک میز هم می‌توانند خرج خانواده را بدهند.  یکی از کسبه این پاساژ که مغازه‌ای در علاءالدین را اجاره کرده‌است به «جوان» می‌گوید: «مگر ما بدمان می‌آید که در پاساژی ایمن کار کنیم و تن و بدن خودمان و خانواده‌هایمان برای خطری که تهدیدمان می‌کند، نلرزد؟! اما چاره چیست؟! وقتی سالیان سال است که مشتریان به اینجا می‌آیند و نان زن و بچه‌مان را از راهکار در مغازه علاءالدین می‌گذرانیم، چطور قبول کنیم، این پاساژ تعطیل شود یا حتی به جای دیگری برویم؟ باید مدیران شهری، اهرم فشاری برای مجاب کردن مالک این پاساژ جهت ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی ساختمان داشته‌باشند و هر روز با اخبار جدید، اعصاب ما را خرد نکنند. اینکه باید پاساژ ایمن شود، مطالبه ما هم هست، اما نباید ضرر و زیان کم‌کاری‌های مالک پاساژ را ما بدهیم.» طبیعی است کسبه علاءالدین با وجود جدی بودن خطرات احتمالی به دلیل شرایط اقتصادی حاضر به ترک پاساژ نباشند. برای تک‌تک آنها اولویت تأمین نیاز‌های خود و خانواده‌هایشان است، آنها چاره‌ای ندارند جز حضور در علاءالدین تا علاوه بر امرار معاش بتوانند از عهده کرایه‌های سنگین پاساژ برآیند. یکی دیگر از کسبه در این پاساژ که لوازم جانبی موبایل می‌فروشد، در رابطه با تهدید به تعطیلی پاساژ به دلیل ناایمن‌سازی می‌گوید: «فقط کافی است چند روز این پاساژ تعطیل شود، آن وقت است که عمده مشتریانمان را از دست می‌دهیم. آنها که به دنبال بستن علاءالدین هستند به گمانم هیچ اطلاعی از بازار و کسب و کار در آن ندارند. سال‌هاست که شهرداری می‌گوید این پاساژ باید ایمن شود، ما هم همین را می‌خواهیم، اما وقتی نمی‌توانند یا نمی‌خواهند این کار انجام شود، تقصیر ما چیست؟! باید فکری به غیر از تعطیل کردن این پاساژ شود، چراکه تعطیلی علاءالدین، وضعیت اقتصادی بیش از هزار خانواده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.»    بازاری پررونق، اما ناایمن! با یک نگاه گذرا می‌توان دریافت همه در این بین به فکر امرار معاش هستند، از ساکنان گرفته تا مالک علاءالدین که ۱۳ سال پیش خود محلی جدید را برای جایگزینی پیشنهاد داد، اما خدا می‌داند به چه دلیلی پا پس کشیده‌است. یا حتی شرکت بیمه‌ای که قید دریافتی از هزاران مشتری را می‌زند، چون خطری جدی را بیخ گوش خود احساس می‌کند. در چنین شرایطی مسئولان شهرداری ۱۳ سال است که با مالک اصلی این ساختمان پیر و فرتوت راه آمدند، اما بدون شک در صورت رخ دادن هر اتفاق ناگواری، اولین کسانی که زیر سؤال می‌روند شهرداری و شورای شهر هستند. آن زمان دیگر اهمیتی ندارد که آنها چند بار هشدار جدی و کتبی داده‌اند. وقتی این هشدار‌ها نتوانسته به ایمن‌سازی این پاساژ ختم شود، پس چندان جدی و مهم به شمار نمی‌رود.  البته که این پاساژ مشکلات دیگری را هم دارد، مثل تأمین پارکینگ، اما این در مقابل خطری که جان تک‌تک شهروندان را تهدید می‌کند، اصلاً مشکل به حساب نمی‌آید. حال باید منتظر ماند و دید چه تصمیمی برای ساختمان پررونق، اما ناایمن علاءالدین گرفته می‌شود. آیا صاحب پاساژ علاءالدین اقداماتی در جهت مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی این ساختمان در مهلتی که به او داده شده، انجام می‌دهد یا شرایط به گونه دیگری رقم می‌خورد؟!