روزنامه شرق
1396/05/19
فشار انگلیس بر آمریکا علیه مصدق
شرق: اسناد جدیدی که وزارت امور خارجه آمریکا از حالت طبقه‌بندی خارج کرده است، نشان می‌دهد دولت انگلیس در کودتای ۲۸ مرداد علیه دولت مصدق نقش داشته است. یک ماه پیش هم کتاب اسناد دخالت آمریکا در کودتای ٢٨ مرداد سال ٣٢ و سقوط حکومت مردمی دکتر مصدق، از سوی وزارت خارجه آمریکا منتشر شد. به گزارش ایسنا، به نوشته روزنامه فایننشال‌تایمز، اسناد جدیدی که وزارت امور خارجه آمریکا از طبقه‌بندی خارج کرده است، نشان می‌دهد دولت انگلیس بارها از آمریکا خواسته بود به کودتا برای سرنگونی دولت محمد مصدق، نخست‌وزیر وقت ایران، در سال 1332 بپیوندد.این اسناد که آرشیو امنیت ملی دانشگاه جرج واشنگتن روز سه‌شنبه منتشر کرده است، نشان می‌دهند لندن در مقایسه با واشنگتن، نقش پررنگ‌تری در سرنگونی دولت مصدق ایفا کرده است. دو پژوهشگر این مؤسسه اسناد جدید را اولین تأیید رسمی منتشر‌شده از هدف اعلام‌شده انگلیس در اواخر سال 1952 (برابر با 1332 هجری شمسی) برای متقاعدکردن واشنگتن به عزل مصدق از قدرت توصیف کرده‌اند.
از این طرح با عنوان «آژاکس» یاد میشود، نامی که از عنوان طرح سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) برای سرنگونی دولت مصدق گرفته شده است، نشان می‌دهد لندن بارها از واشنگتن خواسته برای سرنگونی مصدق در قالب یک کودتا همکاری کند، اما آمریکا در ابتدا به امید امضای یک قرارداد نفتی با ایران، با درخواست انگلیس مخالفت کرد. انگلیس در ابتدا در قالب یک درخواست کتبی که در هشت اکتبر 1952 انجام شد، تقاضای حذف دکتر محمد مصدق را مطرح کرد. یادداشت‌های وزارت امور خارجه آمریکا نشان می‌دهند مقام‌های انگلیسی و آمریکایی از مهرماه سال 1331 دست‌کم سه بار برای بحث درباره سرنگون‌کردن دولت مصدق دیدار کرده‌اند. کریستوفر استیل، دومین مقام عالی‌رتبه سفارت انگلیس در واشنگتن، این ایده را با مقامات آمریکایی در میان گذاشته بود.
سازمان سیا درنهایت در طرح سرنگونی محمد مصدق مشارکت کرد. گفته میشود دولت انگلیس در سال‌های گذشته بارها مقام‌های آمریکایی را برای جلوگیری از اعلان علنی نقش لندن در کودتای 28 مرداد سال 1332 زیر فشار قرار داده‌اند. سندهای تازه‌منتشرشده جزء مواردی بوده‌اند که از مجموعه مفصل اسنادی که چند وقت پیش وزارت امور خارجه آمریکا برای اولین‌بار درباره طراحی کودتای 28 مرداد سال 1332 منتشر کرد، حذف شده‌اند. ابتدا یک یادداشت با عنوان «پیشنهاد سازمان‌دهی کودتا در ایران» به تاریخ 26 نوامبر 1952 در هفدهم می منتشر شد. سپس سند دوم که در عنوان آن عبارت «پیشنهاد بریتانیا برای سازمان‌دهی کودتا در ایران» درج شده، منتشر شد که مربوط به یادداشتی در تاریخ سوم دسامبر 1952 است. این سند نشان می‌دهد دولت انگلیس در حال کنترل آن چیزی بوده است که مردم آمریکا ممکن بود درباره دخالت دولتشان در ماجرای کودتای 28 مرداد در ایران مطلع شوند. به نوشته فایننشال‌تایمز، هنوز مشخص نیست آیا با لندن برای انتشار اسناد مربوط به سال 1952 مشورت شده است یا نه.
کتاب اسناد کودتا
خردادماه گذشته، کتاب اسناد مرتبط با کودتای ٢٨ مرداد از سوی وزارت خارجه آمریکا منتشر شد؛ همان کتابی که انتشارش در دوران وزارت جان کری بر این وزارتخانه، مجوز دریافت نکرده بود. این کتاب دربرگیرنده ٣٧٥ قطعه سند مرتبط با وقایع سال‌های ١٩٥١ تا ١٩٥٤ است؛ سال‌هایی که کودتای ٢٨ مرداد و سرنگونی دولت محمد مصدق در آن رخ داده است. انتشار این کتاب، تصمیم کنگره در سال ١٩٩٢ بوده که وزارت خارجه آمریکا را موظف کرد تاریخ دیپلماسی ایالات متحده را به‌طور «جامع، دقیق و قابل اعتماد» چاپ کند. این تصمیم به‌دنبال آن گرفته شد که وزارت امور خارجه آمریکا در سال ۱۹۸۹ میلادی، کتاب اسناد مربوط به روابط ایران و دولت دوایت آیزنهاور را منتشر کرد که اسناد کودتا در آن گنجانده نشد. آن اقدام بحث‌برانگیز موجب اعتراض‌های بسیاری شد که کنگره، دستگاه دیپلماسی این کشور را موظف کرد تاریخ دیپلماسی آمریکا را چاپ کند.
مردادماه سال ٩٢ سازمان سیا، اسنادی را از طبقه‌بندی «سری» خارج کرد که نشان می‌داد ایالات متحده آمریکا، رهبری عملیات کودتای ٢٨ مرداد را بر عهده داشته است. آن اسناد به‌عنوان مقدمه‌ای از اسناد ٢٠٠ صفحه‌ای منتشر شد و نشان می‌داد آمریکا پس از تلاش‌های ناکام لندن برای سرنگونی دولت ملی مصدق، به درخواست انگلیس وارد میدان میشود و رهبری عملیات کودتای ٢٨ مرداد را بر عهده می‌گیرد. بنا بر این اسناد آمریکا قصد داشته به شکلی قانونی یا شبه‌قانونی دولت مصدق را با یک دولت طرفدار غرب به نخست‌وزیری زاهدی عوض کند. این اسناد که ۳۷۵ قطعه است، نشان می‌دهد آمریکا مستقیما در سرنگونی دولت منتخب محمد مصدق و حمایت از دولت زاهدی ایفای نقش کرده است. براساس این اسناد، واشنگتن برای سرنگون‌کردن دولت مصدق برنامه‌ریزی داشته و کودتا را مستقیما مدیریت کرده است.
سایر اخبار این روزنامه
نقش سردار سلیمانی در سوريه و عراق
خلع لباس سياست
همسرم وثيقه 4 ميلياردي گذاشت
فشار انگلیس بر آمریکا علیه مصدق
روز تحليف ميزگرد گذاشتند تا کابينه را بررسي کنند
وزیر پیشنهادی علوم در آخرین لحظات انصراف داد
لعياجنیدی به‌جاي مجيد انصاري
تلاش عربستان برای نزدیکی به اسرائیل
رويکرد تخصصي به گردشگري پزشکي
مشاركت سياسي، زن و مرد نمي‌شناسد
در تاريخ خواهد ماند
نومن کلاتوراي ايراني
در فقدان پرسشگری
