روزنامه جهان صنعت
1396/07/15
درباره سفر ملک سلمان
دکتر صلاح‌الدین هرسنی*- ملک سلمان، پادشاه عربستان روز چهارشنبه 4 اکتبر به روسیه سفر کرد. آن‌گونه که گفته شده، این نخستین سفر یک پادشاه سعودی به مسکو در تاریخ مناسبات دو کشور است. از مقاصد و منویات آشکار و پنهان ملک سلمان پیداست که این پادشاه سعودی درصدد ازسرگیری روابط استراتژیک با روسیه است. استراتژیک بودن سفر ملک سلمان از اهداف و دلایلی که در پشت سفر او وجود دارد، به خوبی پیداست.اول آنکه این سفر در شرایطی صورت گرفته است که خاورمیانه اهمیت و جایگاه خود را در راهبرد آمریکا از دست داده است و لااقل اهمیت این منطقه برای آمریکا همانند دوران پساجنگ سرد و مشخصا بعد از حوادث تروریستی 11 سپتامبر نیست. به واقع با تضعیف شدن جایگاه خاورمیانه برای آمریکا، بر جایگاه و اهمیت این منطقه برای روسیه و شخص تراز اول آن یعنی ولادیمیر پوتین افزوده شده است. به عبارت دیگر در فقدان و خلا قدرت قابل محسوس آمریکا در منطقه، روسیه بازیگر فعال در مناسبات منطقه شده است. در این شرایط عربستان تلاش دارد در راستای تعیین‌کنندگی نقش روسیه در خاورمیانه، یخ روابط خود با این کشور را آب کند و در تحکیم آن بکوشد. در این ارتباط باید گفت اگر سوریه زمینه ورود روسیه به خاورمیانه را فراهم کرده است، عربستان زمینه تحکیم حضور روسیه در خاورمیانه را فراهم می‌کند. در سایه چنین نقشی است که عربستان تلاش دارد روابط خود با روسیه را در زمینه‌هایی چون اقتصادی، سیاسی و استراتژیک گسترش دهد. در زمینه اقتصادی که بیشتر آن در حوزه انرژی است، تعمیق و تحکیم روابط این دو کشور قابل توجیه است چراکه هر دو کشور در زمره تولید‌کنندگان نفت هستند و حتی نقش روسیه در تعیین میزان تولید و همچنین تعیین نرخ قیمت نفت با وجود آنکه جزو کشور‌های اوپک نیست، بسیار تعیین‌کننده است و جنبه حمایتی روسیه در راهبرد‌های انرژی غیرقابل انکار است. این امر باعث میشود دو کشور در عین داشتن منافع مشترک، در رقابتی تنگاتنگ و مداوم با یکدیگر برای کسب جایگاه برتر تولید نفت جهانی باشند. همین میل به همکاری سبب شده ریاض یک میلیارد دلار در حوزه انرژی روسیه سرمایه‌گذاری کند. ضمن آنکه وزارت انرژی روسیه توافق‌هایی را با شرکت سعودی آرامکو و برخی دیگر از شرکت‌های سعودی برای استحصال نفت امضا کرده و روسیه می‌تواند در غیاب آمریکا بازار خوبی برای راهبرد نفتی عربستان باشد.اما دومین دلیل برای ازسرگیری روابط ریاض با مسکو که سیاسی و استراتژیک است، بیشتر از دلیل اقتصادی برای مقامات سعودی اهمیت دارد. از آنجا که ریاض آگاه است که روابط تهران- مسکو استراتژیک و راهبردی است و این دو دست بالا را در واقعیت‌های میدانی سوریه دارند، ریاض تلاش دارد مسکو را در حمایت از حضور ایران در سوریه منصرف کند.به همین جهت این سفر در پاسخ به این نیاز عربستان صورت گرفته است.از سوی دیگر واقعیت میدانی سوریه بیانگر آن است که موقعیت عربستان و گروه‌های مورد حمایت ریاض در سوریه تضعیف شده است بنابراین یکی از اهداف مهم ملک سلمان در سفرش به مسکو می‌تواند تلاش برای ماندن حامیان خود در سوریه از یک‌سو و جلب موافقت روسیه برای تضعیف موقعیت ایران در سوریه و فشار بر آن برای خروج از آن کشور از سوی دیگر باشد. به عبارت دیگر ریاض راهبرد نرمش در سوریه را در ازای فشار بر ایران دنبال می‌کند. در این ارتباط مساله‌ای که در سفر ملک سلمان به مسکو بیشتر قابل توجه به نظر می‌رسد، آن است که آیا ازسرگیری روابط ریاض و مسکو به معنای عبور مسکو از تهران خواهد بود و تا چه میزان ریاض خواهد توانست مسکو را در تن دادن به خواسته‌های خود راضی کند؟ در پاسخ باید گفت اگرچه روسیه دوست و دشمن دائمی در سیاست خارجی خود تعریف نکرده است اما به نظر می‌رسد این سفر تاثیری در روابط مسکو با تهران ندارد چراکه تلاش مسکو چیزی جز ایجاد موازنه با دوستان و شرکای خود در منطقه نیست. محققا در سایه این موازنه‌سازی است که مسکو قادر خواهد بود تعیین‌کنندگی نقش خود را در منطقه و مناسبات آن حفظ کند.
* مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
امیدوارم سوءاستفاده سیاسی نباشد
انتقاد تابش به اعمال محدودیت‌های جدید برای رییس دولت اصلاحات
ترامپ و آرامش پیش از توفان
تاثیر تغییرات تازه در بورس
آسیب‌شناسی بحران اشتغال کشور در گفت‌وگو با احمدرضا نیک‌کار اصفهانی؛
وضعیت دریافتی حقوق‌بگیران دولت
موراکامی باز هم ناکام ماند؛
سیاست‌های دولت در بازار سرمایه و پول تشریح شد؛
تحلیل خبر!
یوسف و برادرانش!
واگذاری بیمه‌ها به مردم
گشایش نمایشگاه بین‌المللی صنعت با حضور 930 شرکت داخلی و خارجی در تهران؛
هجوم جویندگان کار به پایتخت رو به افزایش است؛
مواظب همسایه شمالی باشیم!
خاورمیانه حیاط‌خلوت روسیه
مواظب همسایه شمالی باشیم!
برجام، اقلیم کردستان و اقتصاد ایران
برجام، اقلیم کردستان و اقتصاد ایران
درباره سفر ملک سلمان
درباره سفر ملک سلمان
درباره سفر ملک سلمان
