روزنامه ابتکار
1396/10/24
«ابتکار» از فراز و نشیب‌های 3سال اجرای طرح تحول نظام سلامت گزارش می‌دهد مرثیه ای برای یک طرح خوب اجتماعی
سوسن نوری«بزرگترین پروژه اجتماعی کشور»، «شاه بیت دولت تدبیر و امید» و «کلیدی‌ترین دستاورد دولت»؛ اینها فقط سه عنوانی است که در چند سال گذشته مسئولان و فعالان حوزه بهداشت و درمان در توصیف «طرح تحول سلامت» به‌کار برده‌اند. حتی سه سال پیش که این طرح اجرایی شد برخی کارشناسان آن را سال طلایی نظام سلامت ایران دانستند. حالا پس از گذشت این مدت و حواشی فراوان آن به دلیل کمبود بودجه، سوالی که مطرح میشود این است که طرح تحول نظام سلامت نقطه قوت است یا پاشنه آشیل دولت؟
با آغاز به کار دولت یازدهم، مشکلات حوزه سلامت هم یکی یکی نمایان شدند که مهم‌ترین آنها بحران دارویی در سال ۹۱ و نیمه اول سال ۹۲ بود. مشکل اما فقط کمبود داروهای بیماران خاص و صعب‌العلاج نبود چراکه قیمت این داروها، دست به دست هم داد تا وزارت بهداشت دولت یازدهم در اولین اقدام خود نسبت به بهبود وضعیت دارویی کشور تلاش کند. به دنبال آرامش نسبی که در بازار دارویی کشور فراهم شد، وزارت بهداشت با اجرای طرح تحول نظام سلامت در بیمارستان‌های دولتی و دانشگاهی، اولین و مهم‌ترین برنامه دولت یازدهم در حوزه سلامت کشور را کلید زد.
تعریف هشت بسته خدمتی در قالب این طرح از اقداماتی بود که در همان ابتدا رقم خورد و قرار شد در فاز نخست، کاهش پرداختی از جیب مردم در هنگام بستری در بیمارستان‌های دولتی اتفاق بیفتد تا به گفته مسئولان وزارت بهداشت مشکلات مردم در این بخش به حداقل ممکن برسد. یک سال بعد از اجرای این طرح، وزیر بهداشت اعلام کرد که با اجرای برنامه تحول نظام سلامت، پرداختی از جیب مردم از ۳۸درصد به ۶درصد کاهش یافته است و برای روستاییان این کاهش به سه درصد رسیده است.
با این حال در همه سه سال گذشته طرح تحول سلامت موافقان و مخالفانی داشته است، هرچند که وزیر بهداشت چند ماه پس از اجرای این طرح و انتقادهای تندی که از سوی برخی مطرح می‌شد در وبسایت شخصی‌اش نوشت: « این حاشیه سازی‌ها که توسط عده قلیلی تنگ‌نظر و بیمار که از خوشحالی مردم ناراحت هستند، صورت می‌گیرد. این افراد به دلیل تنگ نظری نمی‌توانند موفقیت بخشی یا تمام دولت را ببینند.» البته خطاب حسن قاضی‌زاده‌هاشمی به کسانی بود که نگاه‌شان به این طرح سیاسی بود نه دلسوزانه. در سوی دیگر میدان هم کسانی بودند که از همان ماه‌های ابتدایی، معتقد بودند وزارت بهداشت در ادامه اجرای طرح با مشکلات مالی مواجه خواهد شد و در نتیجه، طرح شکست می‌خورد.
پاسخ وزیر بهداشت هم این بود که چندان با حرف این دسته از افراد موافق نیست. قاضی‌زاده‌هاشمی به مهر گفت: «تاکنون با منابع سر و کار داشتیم و متوجه هستیم که نباید در جامعه توقعی ایجاد کنیم که خدای نکرده تردیدی در مورد استمرار طرح تحول سلامت وجود داشته باشد.»
پیش‌بینی‌ها درست از آب درآمد
حالا از این اظهارنظر وزیر بهداشت بیش از 2سال و نیم می‌گذرد و مروری بر صحبت‌های این مقام مسئول و نمایندگان مجلس نشان می‌دهد پیش‌بینی افراد معتقد به مواجهه وزارتخانه بهداشت با کمبودهای مالی درست از آب در آمده است. به‌عنوان مثال، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس در تازه‌ترین گفت‌وگوی خود با ایسنا می‌گوید: «طرح تحول سلامت با تلاش‌های وزیر بهداشت اجرایی شد. با اجرای این طرح بسیاری از مشکلات مردم به‌ویژه قشر ضعیف و آسیب‌پذیر در حوزه سلامت به صفر رسید اما دولت همه بودجه اختصاص یافته به طرح را پرداخت نکرد و حالا این طرح با چالش مواجه شده است.»
به عقیده عبدالرضا عزیزی، «دولت به وزارت بهداشت ماموریت می‌دهد که طرح تحول سلامت را اجرا و منابع آن را تامین کند اما وقتی منابع به طور کامل تخصیص داده نمی‌شود، این وزارتخانه تا حدی می‌تواند خدمات بدهد. در این میان، وزارت بهداشت به دلیل کمبود بودجه توان پرداخت مطالبات پزشکان، پرستاران و کارکنان را نخواهد داشت و این موجب نارضایتی آنها میشود. هرچند که با اجرای این طرح رضایت بسیاری از بیماران حاصل شد زیرا زیرمیزی‌ها از بین رفت و هزینه‌های درمانی کاهش پیدا کرد.» موضوعی که منصور مرادی، عضو کمیسیون تلفیق مجلس هم معتقد به آن است و به خانه ملت می‌گوید: «پیش از اجرای طرح تحول سلامت وضعیت به‌گونه‌ای بود که بسیاری از مردم قادر به پرداخت هزینه‌های درمانی بیماران بستری خود در بیمارستان‌ها نبودند. با اجرای این طرح و کاهش هزینه‌ها، میزان مراجعه مردم به نمایندگان مجلس نسبت به گذشته کاهش پیدا کرد.»
وزارت بهداشت روی ریل حرکت نکرد
اما حیدرعلی عابدی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان نظر دیگری دارد. او به «ابتکار» می‌گوید: «طرح تحول سلامت یکی از اهداف نظام جمهوری اسلامی است و تصمیم درستی هم بود اما با ابعاد مختلفی که این طرح دارد برای اجرای آن باید روش علمی و ضوابط خاص آن در نظر گرفته شود. در برنامه پنجم و ششم توسعه ریلی برای حوزه سلامت تعریف شد که اگر وزارت بهداشت در این ریل حرکت می‌کرد حالا با این همه مشکل روبرو نمی‌شد.»
به گفته عابدی، «در تعریف این ریل آمده است: نظام سلامت باید سه اصل را مورد توجه قرار دهد؛ اول اینکه پرونده بیمار به صورت الکترونیک باید پیاده‌سازی می‌شد، این اقدام یعنی میلیاردها تومان صرفه‌جویی اقتصادی. تحقق این اصل هم با ورود سرمایه‌گذران امکان‌پذیر است. اصل دوم به ساماندهی پزشک سطح یک توجه دارد که پزشک عمومی و پزشک محله هم گفته میشود. در این بخش، درمان بیمار با تشخیص نوع بیماری انجام میشود و بیمار در همان ابتدا به پزشک متخصص مراجعه نمی‌کند، در اینجا هم صرفه‌جویی پولی زیادی اتفاق می‌‌افتد. سومین اصل هم در مورد سیستم ارجاع پزشک است که باید راهنمای بالینی برای این حوزه تعریف شود. در این سیستم همه موارد مربوط به افراد و بیماری آنها به صورت سیستمی ثبت میشود. با این اقدام هزینه‌ها مدیریت می‌شوند. در این صورت است که بودجه دولت کفاف چنین طرحی را می‌دهد. از سوی دیگر، افزایش چند برابری تعرفه‌ها با هدف حذف زیرمیزی پزشکان اجرا شد اما سوال این بود که مگر چند درصد پزشکان زیرمیزی می‌گیرند؟ همه اینها موجب افزایش هزینه‌های حوزه سلامت شد.»
به اعتقاد این نماینده مجلس، «به هرحال باید این طرح را نجات بدهیم و برای این منظور باید از روش‌های علمی استفاده کنیم. همه افراد باید ملزم به پرداخت حق بیمه شوند و آنهایی هم که توان مالی ندارند باید از سوی نهادهای مرتبط حمایت شوند. با رویه فعلی و ارائه دفترچه‌های بیمه رایگان به همه که شاید نیاز همیشگی تمامی افراد نباشد بیمه‌ها ورشکسته می‌شوند درحالی که با تشکیل پرونده الکترونیک همه این موارد قابل انجام است.»
طرح به بودجه‌های یارانه‌ای وابسته نباشد
این توضیحات عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درحالی است که دیروز وزیر بهداشت اعلام کرد که «اعتبارات وزارت بهداشت امسال از محل یارانه‌ها محقق نشد و درصورت کاهش سهم سلامت از محل هدفمندی، برخی خدمات در طرح تحول حذف میشود.»
البته بعد از این اظهارات قاضی‌زاده‌هاشمی، محمدنعیم امینی‌فرد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس توضیح داد که «با تشکیل کمیته سلامت در کمیسیون تلفیق توفیقی نسبی در جهت افزایش اعتبارات این حوزه رقم خورده است. تعیین بودجه یک نوع مُر قانون است؛ به‌طور مثال یک درصد ارزش افزوده قانون دائمی بوده و دولت موظف است در جهت تخصیص آن اقدام کند، هرچند برای تامین یک درصد ارزش افزوده مشکلی وجود نداشته و تقریبا پرداخت شده است اما امسال یک اشتباه محاسباتی و اختلاف‌سلیقه وجود داشت که مانع از تحقق 10درصد هدفمندی یارانه‌ها شد که اعضای کمیسیون تلفیق نیز بر آن اتفاق‌نظر دارند، به همین دلیل باید در احکام بودجه به آن توجه شود و با استفاده از ابزار نظارتی خود دولت را به اجرای قانون دائمی در این ارتباط ملزم کرد.»
عابدی نیز معتقد است که «باید مدیریت هزینه‌ها انجام شود و تامین منابع طرح تحول سلامت به گونه‌ای نباشد که به دولت و بودجه‌های یارانه‌ای وابسته باشد.»
راهکار عزیزی هم برای نجات طرح تحول سلامت این است که «باید منابع مالی پایدار برای اجرای این طرح تامین شود. این طرح یکی از دستاوردهای خوب دولت محسوب میشود زیرا این طرح به سلامت مردم توجه ویژه‌ای داشته اما باید منابع پایدار برای اجرای طرح تحول سلامت در نظر گرفته شود، از طرف دیگر باید نقاط ضعف نیز از بین برود و نقاط قوت تقویت شود تا رضایت مردم، پزشکان، پرستاران و کادر درمان را در پی داشته باشد.»
همه این اظهارنظرها درحالی است که در ماه‌های گذشته هر از گاهی صحبت از ورشکستگی طرح تحول سلامت میشود؛ طرحی که به اذعان بسیاری از مسئولان و کارشناسان می‌تواند مشکلات حوزه درمان را به صورت ریشه‌ای حل کند. اما از سوی کدام بخش‌ها قصور و بی‌مهری صورت گرفته که پس از سه سال، نگاه‌ها به این طرح ناامیدکننده است؟ عزیزی نماینده مجلس در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «اگر طرح تحول سلامت شکست بخورد دولت و مجلس هر دو مقصر هستند، چرا نباید از طرحی به این خوبی حمایت کنیم تا شکست بخورد؟ اگر پزشکان و پرستاران و کسانی که در حوزه سلامت خدمت می‌کنند مطالباتی دارند باید مطالبات آنها تامین و پرداخت شود.» از سوی دیگر، مسئولان از یاد نبرند که بارها گفته‌اند طرح تحول سلامت بزرگترین پروژه اجتماعی و موفقیت دولت در حوزه درمان است بنابراین باید برای تداوم اجرای آن عزم جدی داشته باشند.
سایر اخبار این روزنامه
وزیر اطلاعات با اشاره به ناآرامی های اخیر:
باید برای التیام زخم‌ها گام برداریم
«ابتکار» از علل و تبعات ادامه فضای انتخاباتی در ایران گزارش می‌دهد
عاقبت تلخ هیجان زدگی سیاسی
«ابتکار» از نشست رسانه‌ای سی و ششمین تئاتر فجر گزارش می دهد
دهن کجی ایموجی ها روی صحنه تئاتر
جهانبخش محبی نیا
آسیب شناسی بودجه بندی در ایران
سرنوشت ادبیات با ننوشتن چه خواهد شد؟
مرگ خاطره های کاغذی لای سطور صفر و یک
«ابتکار» از فراز و نشیب‌های 3سال اجرای طرح تحول نظام سلامت گزارش می‌دهد
مرثیه ای برای یک طرح خوب اجتماعی
سرمایه گذاری 10 میلیارد تومانی بخش خصوصی برای پیوند سنت و مدرنیته در ایران
خانه را ایرانی بنا کن
اعضای کمیسیون تلفیق در گفت‌وگو با «ابتکار» به مداخله کمیسیون نظارت مجمع تشخیص مصلحت در بودجه 97 انتقاد کردند
بعد از حدود دو هفته ایجاد محدودیت در دسترسی
تلگرام رفع فیلتر شد
وقتی امیدها همچون شعله های نفتکش سانچی فروکش می کنند
دل نگرانی برای قربانیان «پلاسکو» دریایی
لس‌آنجلس تایمز
کشورهای اروپایی به اولتیماتوم ترامپ در مورد ایران عمل خواهند کرد؟
احزاب کاغذی؛ چرا شکل می گیرند؟
بعد از حدود دو هفته ایجاد محدودیت در دسترسی
تلگرام رفع فیلتر شد
برجام و لزوم گفت‌وگوی دوجانبه
