… نه این است، آیین درویشی

غلامعلی دهقان
فعال سیاسی

شهید مظلوم آیت‌الله دکتر بهشتی می‌گفت «عرفان، نه دکان. آن عرفان خانقاهش «بازى دراز» است. خانقاهش یتیمخانه‌هاست.» شهید بهشتی این جمله را در هنگامه جنگ می‌گفت. بازی دراز  اما کوهی است در غرب ایران که نیروهای سپاه، بسیج، ارتش و به طور کلی رزمنده‌های ایرانی در آتش ارتش بعثی می‌جنگیدند. واقعیت این است که عرفان اگر با مردمداری، انصاف، گذشت و احترام به همنوع نباشد، به تعبیر شهید بهشتی عرفان دکانی بیش نیست.


آنچه که دوشنبه شب در گلستان هفتم رخ داد و دیده شد، هیچ نشانی از عرفان واقعی در آن دیده نمی‌شد. تاریخ عرفان و تصوف در ایران نشان داده است که این افراد دارای نحله‌های گوناگون بوده‌اند و برخی به دنبال نور بوده و برخی دیگر به دنبال جمال و زیبایی. اما آنچه مشترک بین عرفای واقعی و اصیل بوده است، دو نکته می‌باشد؛ اول اینکه آنها جوانمرد بوده و این نکته را می‌توان در سلوک شخصی و اجتماعی این افراد دید. نشانه این افراد هم نشانه‌های جوانمردی است. اهل گذشت، مدارا و مصداقی از این بیت حافظ که می‌فرماید «آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است/ با دوستان مروت، با دشمنان مدارا»  دومین ویژگی اهل طریقت واقعی و دراویش اصیل، دارا بودن رویه فتوت بوده است. برای همین بوده که این جماعت به «فتیان» معروف شدند. فتیان همیشه در کنار مردم ضعیف و آسیب‌پذیر بودند.
آنچه در گلستان هفتم دیده شد، هیچ مناسبتی با روحیه واقعی دراویش، صوفی‌ها و عرفا نداشت. حمله به اموال شخصی مردم، تعرض به بیگناهان آن هم مأموران قانون، زیر پا گذاشتن قانون کشور و بالاتر از همه اینکه این افراد هیچ مدارایی از خود نشان ندادند و بازداشت یک نفر تبدیل به محملی برای اجتماع غیر قانونی، به آشوب کشیدن یک منطقه بزرگ و در آخر به خطر افتادن جان عده‌ای شد. اگر هم حس تضییع حقی وجود دارد، راهکار احقاق آن، پیگیری از مجاری قانونی و مدنی است و نه توسل به خشونت.
واقعیت این است که اگر بزرگان عرفان و تصوف سر از قبر بردارند و فیلم‌های اتفاقات گلستان هفتم و مدعیان درویشی را ببینند، کاری جز خجالت و شرمندگی نخواهند داشت. امیدواریم و انتظار می‌رود  همه کسانی که به عرفان واقعی و تصوف اصیل اعتقاد دارند، اتفاقات دوشنبه شب را محکوم کنند. خوشبختانه ساعاتی پس از رویداد‌های دردناک گلستان هفتم بخشی از دراویش نگرانی خود را از اتفاقات رخ داده ابراز کردند  و از مرتکبین جنایات شب دوشنبه اعلام برائت کردند. با  وجود این آنچه  در دوشنبه شب گذشته رخ داد، تجربه ای است برای همه جریان‌های فکری که نیاز امروز کشور بیش از گذشته حفظ انسجام و وحدت ملی است.