بررسی تاریخچه حسابداری از آغاز تاکنون
در سال‌های اخیر، حسابداری به یکی از شغل‌های پرتقاضا تبدیل شده است و بسیاری از سازمان‌ها، کارخانه‌ها، ادارات و فروشگاه‌ها، به دنبال استخدام حسابدار هستند. به همین دلیل، بسیاری از افراد نیز، این رشته را برای ادامه تحصیل در دانشگاه انتخاب می‌کنند.
احتمالا برای افرادی که در رشته حسابداری در حال تحصیل یا کار هستند، اطلاع‌پیداکردن از تاریخچه این رشته کهن، جذاب است. بنابراین، در مقاله پیش رو، قصد داریم پس از معرفی این رشته پرطرفدار، به بررسی تاریخچه حسابداری در ایران و جهان، از آغاز تاکنون، بپردازیم.
معرفی شغل حسابداری
شغل حسابداری، به ثبت خلاصه تراکنش‌های مالی، تجزیه و تحلیل، تایید و گزارش نتایج این معاملات و تراکنش‌ها به سازمان‌های نظارتی، موسسات جمع آوری مالیات و تنظیم‌کنندگان می‌پردازد. در واقع، یک حسابدار، وظیفه نگهداری سوابق معاملات روزانه یک سازمان یا اداره و جمع‌آوری این اطلاعات در قالب صورتهای مالی همچون ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان‌های نقدی را بر عهده دارد. در نهایت، اطلاعات مالی ذکر شده، در دفاتر روزنامه یا یک نرم افزار حسابداری ثبت می‌گردند. همان‌طور که گفته شد، گزینه‌های استخدامی مختلفی برای حسابداران وجود دارد. در صورت تمایل برای مشاهده آگهی‌های استخدام حسابدار در تهران اینجا کلیک کنید.
حسابداری در کسب‌وکار به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هر یک، دارای قانون و مقررات مخصوص به خود هستند. انواع گرایش‌های حسابداری را می‌توان در قالب 8 دسته زیر بیان نمود:
· حسابداری عمومی
· حسابداری دولتی
· حسابداری صنعتی
· حسابداری مدیریت
· حسابرسی
· حسابداری مالی
· حسابداری حقوقی
· حسابداری بهای تمام شده
تاریخچه حسابداری از آغاز تاکنون
تمدن‌ها از زمان آغاز تجارت، روش‌های گوناگونی را برای حسابداری، نگهداری اطلاعات مالی و ساخت ابزارهای مرتبط با حسابداری به کار گرفته‌اند. بسیاری از تاریخ‌نگاران معتقدند که یکی از دلایل ایجاد سیستم نوشتاری، ثبت و نگهداری معاملات تجاری بوده است.
اولین نمونه‌های حسابداری که شامل اسنادی مالیاتی حک شده بر روی لوح‌های رسی هستند، به تمدن بین‌النهرین و مصر تعلق دارند و قدمت آن‌ها بین 3300 تا 2000 سال پیش از میلاد مسیح، تخمین زده شده است. اروپاییان در قرن سیزدهم که مقارن با قرون وسطا بود، به سمت اقتصاد مبتنی بر پول حرکت کردند. بازرگانان در آن دوره برای نظارت بر معاملات چندگانه به حسابداری نیاز داشتند. به مرور زمان و با پیشرفت صنعت و تکنولوژی، بدیهی بود که برای دقت و عملکرد بالاتر باید روش‌ها و سیستم های حسابداری نیز اصلاح گردند.
در حقیقت، استخدام حسابدار هنگامی پدید آمد که جوامع مختلف از سیستم مبادله برای تجارت استفاده می‌نمودند و ضروری بود توافقاتی را بین خود درباره کالاها یا معاملات انجام دهند. در نتیجه سیستم دفترداری پدید آمد و دفترهای بعدی حسابداری با دست تکمیل شدند و یا از سیستم ورود یکجا یا دوبار برای این منظور استفاده شد.
ایجاد زمینه حسابداری مدرن با لوکا پاچیولی
لوکا پاچیولی، درباره روش‌های ثبت معاملات تجاری و سیستم حسابداری بازرگانان در ونیز نوشت و از این طریق، زمینه ایجاد حسابداری مدرن را فراهم نمود. او در مقاله خود به توضیح «حسابداری دوطرفه» پرداخت و به همین دلیل به «پدر علم حسابداری» معروف شد.
حسابداری دوطرفه
این سیستم دفترداری که پاچیولی به توضیح آن پرداخت، شامل ثبت سوابق مالی است که از داخل و خارج جریان پیدا می‌کند. در واقع، هر معامله در دو ستون یک دفتر نوشته شده و دو حساب مجزای بدهکار و بستانکار را نشان می‌دهد. باتوجه به این که یک حساب، حساب دیگر را خنثی می‌نماید، جمع کل آن‌ها باید با یکدیگر مساوی باشد.
پیشرفت حرفه حسابداری و تشکیل اولین تشکل‌های حسابداری
باتوجه به شواهد و اسناد موجود، انقلاب صنعتی باعث پیشرفت شغل حسابداری شد؛ چرا که موسسات و شرکت های بزرگ به پیداکردن راهکارهایی برای فعالیت موثر و در نتیجه، استخدام حسابدار برای دستیابی به این هدف، نیاز داشتند.
در قرن نوزدهم، سازمان‌هایی حرفه‌ای برای حسابداران رسمی اسکاتلند و سپس، انجمنی برای حسابداران عمومی آمریکا تشکیل گردید که بعدها به موسسه حسابداران رسمی دولتی آمریکا، تغییر نام داد. در سال 1972 نیز بنیاد حسابداری مالی تاسیس شد. این بنیاد، یک سازمان مستقل است که مسئولیت اداره استانداردهای حسابداری مالی را بر عهده دارد.
حسابداری مدرن و تاثیر تکنولوژی
تکنولوژی باعث شده است که اطلاعات، با سهولت بیشتری در دسترس قرار داده شوند و سازمان‌ها نیز می‌توانند با استفاده از حسابداری آنلاین، داده‌ها را به‌صورت لحظه‌ای برای تجزیه و تحلیل کمی و کیفی دریافت نمایند.
حداقل کاری که سیستم های حسابداری مدرن می‌توانند بر عهده بگیرند، این است که عملکردهایی همچون حساب‌های قابل پرداخت، بسته‌شدن امور مالی، حسابداری صندوق و پروژه و شناسایی و مدیریت درآمد را به‌صورت اتوماتیک انجام دهند. به‌عنوان نمونه، توسعه رایانش ابری و موبایل، دسترسی سریع و آنلاین به اطلاعات مالی را امکان‌پذیر ساخته و به سازمان‌ها این فرصت را می‌دهد که در صورت نیاز، امکان تصمیم‌گیری فوری را داشته باشند.
تاریخچه حسابداری در ایران
تاریخ حسابداری در ایران را می‌توان در قالب دوره‌های زیر بررسی کرد:
· پیش از اسلام
· پس از اسلام
· دوره قاجاریه
· دوره مشروطه تا دهه 40
· دهه 40 تاکنون
از چگونگی سیستم های مالی و شیوه نگهداری حساب ها در دوره پیش از اسلام، اطلاعات چندانی وجود نداشته و آثار مکتوب قابل‌توجهی در دست نیست. در دوران پس از اسلام نیز تغییری در روش های مالی و اداری ایجاد نشده است. طبق اطلاعات به‌دست‌آمده، برادران برمکی، سیستم مالی دقیقی را در دربار هارون‌الرشید پدید آورده بودند که در قالب دیوان محاسبات، امور مرتبط با ثبت و ضبط عایدات مخارج حکومت، انجام می‌شده است.
در دوران قاجاریه، تحولی ابتدایی در خصوص سیستم های مالی در ایران به وجود آمد که نقطه اوج آن، دعوت از مستشاران آمریکایی برای انجام امور مالی و آغاز سلسله فعالیت‌هایی در زمینه ایجاد سیستم‌های مالی و مالیاتی بود.
از دوره مشروطه تا دهه 40، اتفاقات مثبتی در زمینه حسابداری افتاد که به‌عنوان نمونه می‌توان به تصویب نخستین قانون مالیاتی، نخستین قانون تجاری، نخستین قانون حسابداری و حسابداری دولتی و همچنین تاسیس یک آموزشگاه عالی حسابداری که نقطه اوجی در استخدام حسابدار بود، اشاره کرد.
از دهه 40 تاکنون نیز شاهد تغییراتی در سیستم‌های حسابداری در ایران بودیم که می‌توان از ترویج سیستم‌های مدیریت نوین با اقتباس از سیستم های مدیریت خارجی، گسترش روش های نوین، تاسیس شعبه موسسات حسابرسی معروف خارجی در ایران و طراحی سیستم های حسابداری مالی و صنعتی توسط آن‌ها، تشکیل سازمان مدیریت صنعتی، استفاده از کامپیوتر در موسسات و شرکت های بزرگ، تشکیل سازمان حسابرسی جمهوری اسلامی ایران و طراحی نرم‌افزارهای حسابداری، نام برد.
جمع‌بندی و سخن پایانی
در این مقاله به معرفی شغل حسابداری و بررسی تاریخچه آن از آغاز تاکنون، در ایران و جهان، پرداختیم. با پیشرفت علم و تکنولوژی، در آینده‌ای نزدیک، باز هم شاهد تغییر در علم حسابداری و علوم مالی خواهیم بود و بدین ترتیب تاریخچه این رشته، درخشان‌تر و جذاب‌تر خواهد شد. در پایان، باید به این نکته اشاره کرد که اگر به دنبال آگهی‌های استخدام حسابدار هستید و می‌خواهید در این رشته مشغول به فعالیت شوید، باید با تکنولوژی‌های روز این حوزه آشنا شده و بتوانید به‌خوبی با نرم‌افزارهای جدید حسابداری، کار کنید. در این صورت، در زمانی کوتاه به شغل موردعلاقه خود دست خواهید یافت.
