سطحی‌نگری، آدرس غلط، اخبار اشتباه و موارد دیگر

آفتاب یزد- گروه اجتماعی: پدیده کودک همسری موضوعی است که در چند سال اخیر به عنوان نوعی آسیب اجتماعی شناخته شده و خیلی از کارشناسان و پژوهشگران معتقدند که آسیب‌ها‌ی ناشی از آن جبران ناپذیر است، با این اوصاف روز گذشته کلیپی در فضای مجازی منتشر شد که محتوان آن در رابطه با تبلیغ کودک همسری بود؛ زوج جوانی که از ازدواج زود هنگامشان می‌گفتند و مدعی بودند که چون زود ازدواج کرده‌اند بسیار خوشبخت هستند و از زندگی مشترک لذت می‌برند! این کلیپ خیلی زود با هشتگ ما آدمیم در فضای مجازی دست به دست شد و بعد از آن هم برخی از اشخاصی که تجربه زندگی مشترک در سنین زیر 18سال را تجربه کرده بودند و از زندگی مشترکشان هم راضی بودند با همین هشتگ تجربیات‌شان را در فضای مجازی به اشتراک گذاشتند؛ اما این همه ماجرا نبود چون خیلی از کاربران فضای مجازی نیز
واکنش منفی نسبت به این نوع تبلیغ داشتند و در واقع معتقد بودند که این نوع نگاه به پدیده کودک همسری بسیاری سطحی است و آسیب‌ها‌یی که این موضوع در پی دارد بسیار عمیق تر
از چیزی است که بتوان با یک کلیپ 2 دقیقه ای از زندگی یک زوج جوان آن را نادیده گرفت!



> زوج خوشبخت زیر 18 سال
زوج جوانی در فضای مجازی کلیپی منتشر کرده‌اند و از عاشقانه‌ها‌ی زندگی مشترکشان می‌گویند؛ پسر می‌گوید من 16 سالم بود که با خانمم که 14 سالش بود آشنا شدم، او می‌گوید ازدواج قتل و غارت و قاچاق و... نیست، وقتی یک نفر به حداقل‌ها‌ی سن ازدواج برسد و دلش بخواهد که ازدواج کند باید همه دنیا پشت او باشند تا به خواسته اش برسد! در ادامه نیز این زوج خوشبخت می‌گویند نماینده‌ای که می‌خواهی قانونی تصویب کنی که ازدواج را محدود و ممنوع کند یعنی خودت در سن زیر 18 سال نادان بودی! آن‌ها‌ می‌گویند جامعه را ببینید، ما وجود داریم هر چقدر هم که ما را نبینید اما تعداد ما خیلی زیاد است! آن‌ها‌ می‌گویند ما کودک و نابالغ نیستیم! بعد هم از کسانی که در سنین پایین ازدواج کرده‌اند درخواست می‌کنند تا به این کمپین بپیوندند و با همین هشتگ از تجربیاتشان بگویند. این کلیپ خیلی زود در فضای مجازی دست به دست شد و کاربران نسبت به آن واکنش نشان دادند اما پیش از هر چیزی باید به چند نکته در رابطه با این کلیپ اشاره کرد، صحبت‌ها‌یی که در رابطه با نمایندگان مجلس در این کلیپ مطرح شد قبل از هر چیز نوعی توهین به آن‌ها‌ به شمار می‌آید! علاوه بر این که مشخص است سازندگان این کلیپ و حتی زوجی که خود را خوشبخت نشان می‌دهند هیچ مطالعه و درک دقیقی نسبت به طرحی که توسط نمایندگان به مجلس ارائه شد ندارند! چرا که نمایندگان مجلس در پی اصلاح ماده 1041 قانون مدنی در پی غیر قانونی کردن ازدواج کودکان زیر 13 سال طرحی را به مجلس ارائه کردند و بر اساس طرح مذکور که البته در کمیسیون قضایی مجلس رد شد؛ ازدواج دختران زیر13 سال و پسران زیر 16 سال به طور کلی ممنوع و ازدواج دختران زیر 16 سال و پسران زیر 18 سال منوط به اذن ولی، اجازه دادگاه و گواهی پزشکی قانونی می‌شد! با این اوصاف در واقع اگر این طرح به تصویب می‌رسید این زوج در ظاهر خوشبخت باز هم می‌توانستند در همان سنینی که اعلام کردند ازدواج کنند و مانعی بر سر راه آن‌ها‌ وجود نداشت در حالی که از خیلی از آسیب‌ها جلوگیری می‌شد و از تعداد کودکانی که در روستاها و استان‌ها‌ی محروم قربانی فقر می‌شوند به طور چشمگیری کاسته می‌شد!

> برداشت اشتباه و محتوای ناقص
وقتی از پدیده کودک همسری حرف می‌زنیم در واقع از کودکانی می‌گوییم که در روستاها و مناطق محروم به دلیل فقر فروخته می‌شوند و مردانی که سن آن‌ها‌ چند دهه از کودک بیشتر است، آن کودک را به عنوان همسر اختیار می‌کنند! نه نوجوانانی که در شهر‌ها‌ به ویژه تهران زندگی می‌کنند و حالا به هر دلیلی که عمده ترین آن را می‌توان فرهنگ خانواده دانست در سنین پایین ازدواج می‌کنند! علاوه بر همه این موارد کارشناسان بارها بر این موضوع تاکید کرده‌اند که بلوغ تنها به بلوغ جسمی خلاصه نمی‌شود و برای شکل گیری یک زندگی مشترک نیاز به بلوغ عقلی و شکل گیری شخصیت هر فرد است چرا که اگر فردی به بلوغ فکری نرسیده و زود ازدواج کرده باشد به دلیل این که شخصیت او پس از ازدواج و در سنین بالا شکل خواهد گرفت مسلما با چالش‌ها‌یی رو به رو خواهد شد که زندگی مشترک را برای او
غیر قابل تحمل می‌کند! گواه این موضوع را می‌توان جوانانی دانست که در دهه 60 و 50 ازدواج کرده‌اند، با این که ازدواج در سنین زیر 18سال در آن زمان‌ها‌ یک امر کاملا عادی به شمار می‌آمد اما حالا وقتی از خیلی از آن‌ها‌ در رابطه با زندگی زناشویی می‌پرسیم به کلمه «ما یکدیگر را تحمل می‌کنیم» اکتفا می‌کنند!
علاوه بر همه این موارد در حال حاضر در مناطق محروم با کودکانی رو به رو می‌شویم که در سن 14 سالگی یعنی دقیقا سنی که دختر در کلیپ مذکور به گفته خودش در این سن ازدواج کرده، بیوه می‌شوند و به هر دلیلی همسر خود را از دست می‌دهند! زوج جوان در کلیپ منتشر شده سعی دارند که بر این موضوع تاکید کنند که تعداد زوج‌ها‌یی که زیر 18 سال ازدواج کرده‌اند و زندگی موفقی نیز دارند کم نیست، این در حالی است که با یک سرچ ساده در فضای مجازی می‌توان به مصادیق زیادی رسید که نشان می‌دهد تعداد کودکانی که کودک همسری زندگی آن‌ها‌ را به نابودی کشیده است هم کم نیست!

> مخالفان این طرح چه می‌گویند؟
دقیقا یک روز قبل از انتشار این کلیپ در فضای مجازی نشستی تحت عنوان بررسی دلایل بروز، شیوع و تداوم پدیده کودک همسری به همت پویش «بدسرپرست تنها تر است» برگزار شد که در آن موافقان و مخالفان طرح اصلاحیه ماده 1041 قانون مدنی به تبادل نظر نشستند. در این نشست حسن نوروزی سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی در ابتدای صحبت‌های خود به بار روانی عبارت «کودک همسری» اشاره کرد و گفت: «دختر ۱۵ ساله کودک نیست و آمادگی پذیرش مسئولیت زندگی را دارد و ما باید برای دختران طالب شوهر یک فکری بکنیم نه اینکه مانع ازدواج دیگران هم شویم. ما در کمیسیون حقوقی و قضایی در حال کم کردن عناوین مجرمانه هستیم، طبق تبصره‌ای که برای اصلاح ماده ۱۰۴۱ به کمیسیون آمد ازدواج دختران زیر ۱۶ و پسران زیر ۱۸ سال مشروط به اذن ولی تشخیص دادگاه و گواهی پزشک قانونی است و این به معنای آن است که در سال صد هزار پرونده در دادگاه‌ها باز می‌شود که بخواهند مجوز ازدواج بگیرند! در پاسخ به نوروزی حاضران در نشست نیز عنوان کردند قرار نیست پرونده‌ای باز شود چون هدف، ممانعت از ازدواج کودکان است و بعد از تصویب قانون باید در مرحله فرهنگ‌سازی اقدام شود اما نوروزی در ادامه صحبت‌های خود به نظرات برخی مراجع درباره ازدواج اشاره کرد.
پیش از این هم نمایندگان مخالف طرح از کم کردن عناوین مجرمانه صحبت کرده بودند و گفته بودند اگر این طرح تصویب شود جرم انگاری افزایش می‌یابد!

> سنت‌های رایج قومی، کم‌سوادی و فقر
فرهنگی مهم‌ترین دلایل ازدواج کودکانکامیل احمدی، پژوهشگر و مردم‌شناس اجتماعی سال‌ها روی مباحثی همچون ازدواج کودکان در اقوام مختلف ایران کار پژوهشی کرده و نتیجه یافته‌های خود را در قالب مقالات و کتاب‌هایی منتشر کرده که یکی از آن‌ها کتاب «طنین سکوت» است. او در این کتاب در ۷ استان کشور با تکیه ‌بر منابع و آمار رسمی و با روش تحقیق میدانی ازدواج کودکان را بررسی کرده است. این مردم‌شناس در نشست بررسی دلایل بروز، شیوع و تداوم پدیده کودک همسری از حاضران دعوت کرد با او به میدان کار بیایند و نتیجه مشاهدات او را در مورد پدیده کودک همسری ببینند. احمدی از هنجارهای اجتماعی و سنت‌ها به عنوان دلایل اصلی پدیده کودک همسری یاد کرد و گفت: برخی مراودات و معاهدات خانوادگی در برخی اقوام ایرانی باعث شده دختران را از سنین پایین یا حتی نوزادی ناف بری کنند. بر اساس آمار موجود در ۱۰ سال اخیر نه تنها از شمار ازدواج کودکان کاسته نشده بلکه انگار مقاومتی نیز در این خصوص وجود دارد.
به گفته احمدی پس از سنت‌های رایج قومی، کم‌سوادی و فقر فرهنگی مهم‌ترین دلایل ازدواج کودکان محسوب می‌شوند و برخی خانواده‌ها دختران را با هدف کم کردن یک نان‌خور از سفره‌شان شوهر می‌دهند. پدیده کودک همسری یک سنت رایج است که همان‌طور که احمدی گفت در نسل‌های متعدد شیوع داشته اما این که چرا با وجود مقتضیات زمان و تغییرات اساسی سبک زندگی همچنان تداوم دارد از آن جهت است که قانون بازدارنده‌ای وجود ندارد! ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی ازدواج دختران زیر ۱۳ و پسران زیر ۱۶ سال را مشروط به اذن ولی و اجازه دادگاه مجاز دانسته حال‌آنکه با توجه به اصل
فرهنگ‌ساز بودن قانون می‌توان امیدوار بود در صورت اصلاح قانون، از شدت تداوم پدیده کودک همسری کاسته شود.