روزنامه جوان
1398/03/19
تیشه خامفروشی به ریشه گیاهان دارویی
سرویس جامعه جوان آنلاین: اعتماد به اثر بخشی طب سنتی و روشهای دیرینه پیشگیری و درمان موجب شده تا در اغلب کشورهای توسعهیافته، طب سنتی به شکلی گسترده تحت حمایت دولت قرار گیرد و سهم قابلتوجهی از تأمین سلامت مردم را به عهده داشته باشند، اما در ایران تنها ۹درصد داروها منشأ گیاهی دارند و هنوز میان طب سنتی و مدرن تقابل جدی وجود دارد که همین تقابل هم موجب شده تا پزشکان کشورمان از ظرفیتهای طب سنتی و گیاهان دارویی برای درمان بسیاری از بیماریها آن هم به شکلی غیرتهاجمی و با مضراتی به مراتب کمتر از روشهای تهاجمی و عملهای جراحی در طب مدرن غافل بمانند. اما با تمام اینها سالهای اخیر را میتوان در حوزه توجه به مباحث طب سنتی و گیاهان دارویی مغتنم شمرد. توجهی که اگرچه به حمایت بیمهای و گستردگی استفاده از این ظرفیتهای کشورمان در حوزه طب سنتی و گیاهان دارویی منتهی نشد، اما پای طب سنتی را به طور رسمی به دانشکدههای آموزش پزشکی باز کرد و سال ۹۲ سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی به عنوان بخشی از سند جامع علمی کشور به تصویب رسید.بهشت گیاهان دارویی
مطابق این سند کشورمان ایران از نظر غنای گیاهی و تنوع زیستی دارای ۱۱ اقلیم از ۱۳اقلیم شناخته شده جهانی است. براساس نظر گیاهشناسان و پژوهشگران، تعداد گونههای گیاهی ایران حدود ۸ هزار گونه است که از نظر تنوع گونهای حداقل دو برابر قاره اروپاست. به علاوه هزار و ۷۲۸ گونه از این گیاهان منحصراً در سرزمین ایران رویش کرده و به عنوان یک ظرفیت انحصاری در کشور محسوب میشوند. ظرفیتی انحصاری که ما همچنان نتوانستهایم از آن به خوبی بهرهبرداری کنیم.
خاستگاه بسیاری از گونههای مهم از جمله گل محمدی، زعفران، باریجه، آنغوزه و شیرینبیان ایران است و بخش عمدهای از تولید جهانی این گونهها در ایران انجام میگیرد. همچنین تنوع گونههای گیاهی و برخی گونههای منحصر به فرد ایران باعث شده تا شرکتهای مهم داروسازی در کشورهای پیشرفته به مواد اولیه برخی از گیاهان دارویی کشور از جمله زعفران، زیره، آویشن و مرزه به شدت وابسته باشند.
جاماندن از گردش مالی ۱۲۰ میلیاردی با خامفروشی
گیاهان دارویی در دنیا یکی از سودآورترین صنایع هستند که نظر کشورهای غربی را به خود جلب کردهاند. حجـم تجـارت جهانی گیاهان دارویـی از ۶۰ میلیارد دلار در سـال ۱۹۹۶ به ۱۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ افزایش یافته است و براساس پیشبینی بانک جهانی در سال ۲۰۵۰ گردش مالی و تجارت جهانی متمرکز و مبتنی بر گیاهان دارویی و داروهای گیاهی به حدود ۵ هزار میلیارد دلار خواهد رسید.
سال گذشته گردش مالی گیاهان دارویی در جهان ۱۲۰میلیارد دلار عنوان شد که گردش مالی گیاهان دارویی آلمان بدون داشتن تنوع و اقلیم ۴۰ میلیارد دلار که این میزان بیشتر از درآمد نفتی ایران است. متوسط نرخ رشد اقتصادی کشورهای پیشرفته مانند آلمان و فرانسه ۵ /۲ تا ۵/ ۳ درصد است، در حالی که متوسط نرخ رشد گیاهان دارویی در جهان ۱/ ۹ درصد است. نکته قابل تأمل اینجاست که بسیاری از داروهای گیاهی ساختهشده از گیاهان دارویی در کشورهای اروپایی از داروهای گیاهی است که در کشورمان کشت و به صورت خامفروشی صادر میشود.
نگرانی از انقراض گیاهان بومی
خامفروشی گیاهان دارویی گاهی تا جایی پیش میرود که نگرانیهایی را درباره انقراض گونههای بومی در پی داشته است.
محمود خدادوست مدیرکل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با ابراز تأسف از اینکه گیاهان دارویی کشور به صورت خامفروشی صادر میشوند، میگوید: «علاوه بر آن برای صادرات برخی از فرآوردههای گیاهی که از منابع طبیعی برداشت میشود، این امر همراه با تخریب محیطزیست و انقراض گونههای بومی است.» خدادوست با بیان اینکه از همه ظرفیتهای گیاهان دارویی در کشور استفاده نمیشود، یادآور شد: ولی در مقابل در برخی از گیاهان دارویی در رأس کشورهای جهان قرار داریم که از آن جمله میتوان به زعفران، ریشه شیرینبیان، زیره و آویشن اشاره کرد. مدیرکل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تأکید کرد: این چهار گونه گیاه دارویی جزو گیاهان پرصادرات کشور محسوب میشوند، ولی متأسفانه بیشتر «خامفروش» داریم؛ به این معنی که بیشتر گیاهان دارویی بدون فرآوری و بدون آنکه ارزشافزوده بیشتری برای کشور داشته باشند، صادر میشوند.
بنا به تأکید وی با تأکید علاوه بر فرآوری در گیاهان دارویی و تولید ارزشافزوده، توجه به نحوه برداشت گیاهان دارویی نیز مطرح است. یک نوع از برداشتهای ما، برداشت گیاهان دارویی از منابع طبیعی است که این امر آسیبهای زیستمحیطی زیادی به همراه دارد، به ویژه برخی از گیاهان دارویی که از صمغ و ریشه یا ساقه آنها استفاده میکنیم.
به گفته خدادوست از ریشه برخی گونههای گیاهان دارویی مانند «حلتیت»، «آنغوزه»، «باریجه» یا «اوشق» که بومی ایران هستند، صمغ استخراج و به کشورهای مختلف به صورت خامفروشی صادر میشود، به طوریکه ایران یکی از کشورهای صادرکننده صمغ آنغوزه و باریجه است. وی با بیان اینکه این گیاهان از منابع طبیعی برداشت میشوند، تصریح میکند: «این امر هم باعث انقراض گونههای بومی کشور میشود و هم آسیبهای زیستمحیطی را به دنبال دارد؛ از این رو باید به سمت کشت گیاهان بومی در مناطقی که امکان رویش آنها بر اساس استانداردهای بینالمللی وجود دارد، برویم.»
سندی مغفول مانده
سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی هم بر حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان دارویی بومی و انحصاری کشور تأکید دارد. طبق این سند ایران باید تا سال ۱۴۰۴ سـهم ۲۰ درصد ارزش بازار داروی کشـور توسـط محصولات تأییدشـده مبتنی بر داروهای گیاهـی و محصولات طبیعی و ۲۰ درصـد ارزش بـازار داروی حـوزه دامپزشـکی کشـور توسـط محصولات تأییدشـده مبتنـی بـر داروهـای گیاهی و محصـولات طبیعی را کسب کند.
افزایـش صـادرات گیاهـان دارویـی و فرآوردههای دارویـی گیاهـی و فرآوردههای گیاهی بـرای حضـور در بین ۱۰ کشـور اول جهان از دیگر مواردی است که در این سند بر آن تأکید شده است. با تمام اینها همچنان گیاهان دارویی و طب سنتی با وجود تمام ظرفیتها و ارزش اقتصادی و سلامتی هنوز به طور جدی مورد توجه سیاستگذاران حوزه صنعت و بهداشت نیستند.
سایر اخبار این روزنامه
تمجید رهبر انقلاب از کتاب «دلتنگ نباش!»
فخرفروشی بهجای نفتفروشی
فخرفروشی بهجای نفتفروشی
هنر عبور از بیآبرویی
حلیمه به بهشت همسر و ۴ فرزند شهیدش رسید
حلیمه به بهشت همسر و ۴ فرزند شهیدش رسید
بیخبری سازمان غذا و دارو از خبر برکناری رئیس!
تیشه خامفروشی به ریشه گیاهان دارویی
قدرتنمایی دوباره با پیروزی برابر آرژانتین
قاضی: برخی متهمان حتی به اسناد سری دسترسی دارند