روزنامه قانون
1396/02/27
نشاط جامعه در گرو مشارکت همگانی
کمتر از دو روز به رفتن پای صندوقهای رای باقی مانده استبیتفاوتی به انتخابات ریاست جمهوری نه راه اعتراض است و نه چاره حل مشکلات
شمارش معکوس آغاز شده اما عده ای هنوز تصمیم نگرفته اند كه قصد رای دادن دارند یا خیر؟
بیتفاوتی مردم به افزایش آسیب ها می انجامد و افراد بیتفاوت، جامعه را به قهقرا هدایت خواهند کرد
مردم با مشارکت حداکثری در انتخابات، راه های رفتن به سوی جامعه مدنی را برای خود هموار کنند
بیتفاوتی مردم از عمده دلایلی است که هر کس به خود اجازه دهد با امور کشور به هر شکل برخورد کند
شمارش معکوس انتخابات ایران آغاز شده است و کمتر از دو روز به رفتن پای صندوق های رای باقی مانده است، در حالی که عده ای هنوز تصمیم نگرفته اند که قصد رایدادن دارند یا خیر. این دوره انتخابات ریاستجمهوری ایران، بی شک یکی از حساسترین عرصه های انتخاباتی کشور خواهد بود. عرصه ای که بسیاری از مردم این روزها حداکثر تلاش خود را در راستای آن به کار می برند تا بگویند که به عقب بازنخواهند گشت. مردم منتظرند که در روز 29اردیبهشت رای خود را به نام کاندیدای اصلح به صندوق بیندازند و در سرنوشت حساس این روزهای جامعه مشارکت کنند. عده ای اما هنوز نمی دانند که چه تصمیمی دارند و این از عجیب ترین رویدادهای این روزهای مملکت است. در شرایطی که تجربه نشستن عده ای بر مسند قدرت در سال های قبل ثابت کرد که ایران می تواند به همان اندازه که رو به جلو حرکت کند، به همان اندازه به اندازه 100 سال به حقارت و تحجر کشیده شود، نباید جایی برای استخاره و اما و اگر از سوی مردم باقی بگذارد. حقیقت این است که مشارکت حداکثری در انتخابات تمرین دموکراسی است و این روزها ما بیش از هر چیز به تمرین دموکراسی احتیاج داریم. بی تفاوتی نسبت به تعیین سرنوشت جامعه در یکی از حساس ترین برهه ها را با هیچ سطحی از توجیه نمی توان پوشش داد و حقیقت این است که بی تفاوتی در انتخابات کشور باوجود داشتن حق رای، مثل بیتفاوتی نسبت به والدین و فرزندان است که عامل وجودیمان هستند و عامل وجودیشان هستیم. در مورد کشوری که در آن زندگی می کنیم، حسی به همین شکل و به همین اندازه دو طرفه وجود دارد و پر واضح است افرادی که این حق را از خود می گذرند، بعدها حق اعتراض نسبت به پیشامدها، تصمیمها و اتفاقاتی را که شاید ناخوشایند باشد، ندارند. همچنین به همان اندازه خود را در شادیهای حاصل از رخدادهای بزرگ و موفق کشور، غریبه خواهند دانست. حسی که باید تا چهار سال بعد و حتی بیش از آن به دوش کشید. در این خصوص «هادی معتمدی» جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفتوگو با «قانون» معتقد است که مشارکت اجتماعی، نشاندهنده بلوغ فکری افراد است و درخصوص موضوعی با ابعاد مهمتر و وسیعتر مانند انتخابات، مشارکت و بلوغ فکری جامعه بیش از پیش اهمیت می یابد. معتمدی با اشاره به اینکه یکی از مهم ترین مهارت های زندگی، مشارکت و ایفای نقش در روابط بین فردی و امور کشوری است، اظهار كرد: «افراد فاقد این مهارت یابیمیل به انجام این مهارت در زندگی اجتماعی دچار مشکل هستند. مردم با شرکت در انتخابات، به تکلیف خود عمل کرده و سرنوشت کشورشان را رقم میزنند و افراد بی اهمیت نسبت به این موضوع، اغلب در همه موارد از کنترل و اداره جامعه تا خانواده و امور کاری و غیره نیز کمابیش بی تفاوت هستند. نمی شود نسبت به مهم ترین عرصه کشوری که در آن زندگی می کنیم بی تفاوت باشیم و انتظار داشته باشیم مصائب حاصل از این بیتفاوتی گریبانگیر ما نباشد. به هر روی این افراد نیز چه بخواهند و چه نخواهند، شهروند این جامعه هستند و از مسائل تاثیر می پذیرند اما چون مشارکتی نداشته اند حق اعتراض هم نخواهند داشت».
مشارکت در انتخابات، تمرین دموکراسی است
معتمدی همچنین به آثار اجتماعی مشارکت حداکثری در انتخابات اشاره کرد و گفت: « شرکت در انتخابات به افزایش امنیت روانی جامعه منجر خواهد شد. مردم احساس خوشایندی نسبت به کشوری که برای انتخاب رییسجمهور آن پای صندوق رای رفتهاند پیدا خواهند کرد و خود را در تعیین سرنوشت جامعه سهیم خواهند دانست. مشارکت در انتخابات به این میانجامد که مردم آنچه در جامعه رخ دهد، چه دستاوردها و چه مشکلات را، از آن خود بدانند و نسبت به مسائل کشور با بیتفاوتی برخورد نکنند. بیتفاوتی مردم به افزایش آسیبها و دامن زده شدن به مشکلاتی که وجود دارد، می انجامد و افرادی که به این نوع خطرناک از بیتفاوتی دچار شوند، جامعه را به قهقرا هدایت خواهند کرد. بیتفاوتی مردم یکی از عمده دلایلی است که هر کس به خود اجازه دهد با امور کشور به هر شکل که میخواهد برخورد کند». این جامعهشناس در ادامه با تاکید بر اینکه در بعد جهانی نیز نگاهها به ما دوخته شده است، افزود: «شرکت در انتخابات بر ارزش مردم ما در سطح جهانی میافزاید و تحریمکنندگان انتخابات بدانند که مشارکت فقط انتخاب نیست، مشارکت در انتخابات تمرین دموکراسی است و جامعه ما بعد از سالهای سختی که در دوره های قبل گذراند و فضای خفقانآور حاکم بر جامعه که به انواع آسیبهای پنهان و آشکار انجامید، بیش از هر چیز به تمرین دموکراسی احتیاج دارد».وی تحریمکنندگان انتخابات را دو دسته دانست و گفت: «دسته اول افرادی هستند که از اساس با انقلاب مشکل دارند و به این دسته کاری نداریم. اما دسته دوم افرادی هستند که انتخابات را مهندسی شده میدانند و معتقدند رای آنها تاثیری بر نتیجه نخواهد داشت. در این زمینه و باتوجه به تجربه ناموفقی که در سالهای قبل رخ داد، باید گفت که عدهای از این تجربه و از نارضایتی مردم سوءاستفاده کرده و به این نارضایتی دامن زدند چرا که نفع آنها در این است که مردم پای صندوق های رای نیایند. به مردم توصیه میکنم که با مشارکت حداکثری در انتخابات، راههای رفتن به سوی جامعه مدنی را برای خود هموار کنند».
شرکت در انتخابات، جامعه «بیانگر» میسازد
علیرضا عزیزی، جامعهشناس نیز در گفتوگو با «قانون» با تاکید بر اینکه به طور قطع آثار اجتماعی شرکت مردم در انتخابات را میتوان در منظرهای جامعهشناختی و روانشناسی اجتماعی مورد بررسی قرار داد، اظهار كرد: « در منظر جامعهشناختی، انتخابات میتواند صحنه بروز اندیشهها، احساسات و تمایلات نهفته اجتماعی باشد. هر جامعه ای برای آن که بتواند در بلندمدت تعادل خود را حفظ كند نیازمند آن است که راهکارهای مشروع و قانونی برای بروز احساسات، افکار و اندیشه های عامه مردم داشته باشد و نیز امکان «تغییر مسالمت آمیز اجتماعی» را فراهم آورد». به گفته عزیزی، چنین جامعه ای خصلتی «بیانگر» مییابد و جامعهای که خواسته های خود را به شیوهای مسالمتآمیز بیان میکند، به سمت تغییر اجتماعی متناسب با خواستههای خود حرکت میكند. این جامعهشناس ادامه داد: «در یک جامعه بیانگر، انسانها بهتدریج به خودآگاهی و شعور اجتماعی بالاتری ميرسند و با حقوق اجتماعی خود بیشتر آشنا می شوند و حساسیت بیشتری برای مطالبه آنها پیدا میکنند. از این نظر، موقعیتهایی نظیر انتخابات، در بلندمدت می تواند جسارت اجتماعی برای مطالبه حقوق مدنی را افزایش دهد و بسترهای شکلگیری جامعه مدنی را تقویت کند».
تمرین رقابت سیاسی فارغ از خشونت اجتماعی
عزیزی همچنین از تمرین رقابت سیاسی با دیگری فارغ از خشونت اجتماعی، به عنوان یکی از ویژگی های مهم انتخابات نام برد و خاطر نشان كرد: « در صحنه بزرگ و مهمی مانند انتخابات تمامی افراد جامعه امکان مشارکت در یک بازی عادلانه را می یابند و احساس عدالت اجتماعی، فارغ از هر گونه نتیجه ای که در انتخابات رخ دهد، افزایش می یابد. در چنین فضایی اعضای جامعه شیوه های مسالمت آمیز و سالم رقابت را میآموزند و سطح خشونت اجتماعی به معنای تحمیل خواسته های خود بر دیگری کاهش می یابد. از این نظر، انتخابات به نوعی تمرین رقابت سیاسی با دیگری فارغ از خشونت اجتماعی است». وی افزود: «از سویی دیگر، در صحنه انتخابات، شفافیت اجتماعی میان آحاد جامعه افزایش می یابد و در بستر آن هویتهای سیاسی شکل می گیرد. در وضعیت انتصابی، افراد و گروههای اجتماعی امکان حضور و بیان خود را نمییابند، بنابراين جامعه در یک وضعیت مبهم به سر می برد که در آن تمایزات اجتماعی و سیاسی روشنی میان افراد وجود ندارد و چه بسا، زمینههای مناسب برای ظهور گروه های تمامیتخواه و خشونتطلب آماده شود. حال آنکه در بستر انتخابات افراد امکان آن را می یابند که خود را به انحاي مختلف، حتی با رنگ یا نحوه پوشش از دیگر گروه های اجتماعی متمایزكنند و هویت اجتماعی و سیاسی بیابند». این جامعهشناس اما مهمترین اثر اجتماعی انتخابات را که می تواند در بلندمدت کمک بسزایی در توسعه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه داشته باشد در بستر انتخابات دانست و گفت: « تجربه شکستها و پیروزی های متعدد، کم کم و بهتدریج افراد و گروه های اجتماعی را به درک عینی تر و بالغانه تری از آرمان ها و ظرفیت های موجود خود می رساند. از این منظر، انتخابات راهکاری در راستای رشد عقلانیت و بازاندیشی مداوم جامعه درباره خود، به منظور تصحیح چشم اندازها، راهبردها و روش هاست. بهاین طریق، انتخابات کمک میکند که جامعه خصلتی انعطاف پذیرتر بیابد و در بحران های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی شکنندگی کمتری از خود نشان دهد» . عزیزی همچنین از فاصله اجتماعی بین فرد و نظام اجتماعی به عنوان یکی از آثار سوء عدم مشارکت در کوتاه مدت نام برد و گفت: « اما در بلندمدت احساس بیگانگی نسبت به حاکمیت و آرمان های اجتماعی و فرهنگی جامعه را نیز شاهد خواهیم بود.»به هر روی تا لحظات حساس انتخابات فرصت اندکی باقی مانده و رفتن افراد پای صندوق های رای با هر رای و هر انتخاب، بهتر از منفعل بودن است. این روزها البته تعداد افرادی که قصد رای دادن دارند بیشتر شده و گویا افراد بیش از قبل نسبت به سرنوشت جامعه حساس شده اند و چه بهتر که سایرین نیز حق واضح و مسلم رای دادن را از خود نگیرند. بیتفاوتی نه راه اعتراض است و نه چاره حل مشکلات.
سایر اخبار این روزنامه
رايهاي مر دد در انتخابات تعيينكننده هستند
آرای خاکستری به سمت دولت هدایت ميشود
شهر د اری و چهاردرصدیها شریک هستند
وعده هایانتخاباتی مسئولیت ایجاد می کنند
چرا رئيسي ماند و قاليباف رفت؟!
بالا و پايينهاي قاچاق
نشاط جامعه در گرو مشارکت همگانی
جاده چالوس در هزارچم مليشدن
رئيسي پيروز قاطع انتخابات ميشود
حق آزادی شهروندان برای اجتماعات انتخاباتی