دلایل سیکل پایان‌ناپذیر توسعه نیافتگی


کمال اطهاری
پژوهشگر توسعه
بارها این موضوع که چرا سیکل توسعه نیافتگی  ایران پایان نمی‌پذیرد مطرح و درباره آن بسیار حرف زده شده و نوشته شده است، اما از آنجا که این سیکل همچنان تکرار می‌شود، باز هم می‌شود درباره آن حرف زد. به عقیده من دو دلیل اصلی برای تکرار توسعه نیافتگی  یا دور باطل توسعه نیافتگی  در ایران وجود دارد. دلیل اول، نبود الگوی توسعه‌ای است که باعث نهادسازی ناقص و گسیخته از هم می‌شود و دلیل دوم، رقابت منفی و بازدارنده جناح‌های سیاسی است که موجب قانونگذاری پراکنده در قالب طرح‌هایی است که مثلاً در مجلس به تکرار آمده است.تحقیقات نشان داده این نوع قانونگذاری، جزو پراکنده‌ترین قانونگذاری‌ها در جهان است. عامل اصلی این پراکندگی ارائه طرح‌های پراکنده به‌جای لوایح و برنامه‌های دولت یا برنامه‌های توسعه است.این عامل بخصوص در دوره رئیس‌جمهوری پیشین با کنار گذاشتن برنامه چهارم توسعه تشدید شد.نمایندگان مجلس در آن زمان هیچ واکنشی به این قانون گریزی نشان ندادند و حتی آن را تأیید کردند. این دو دلیل که با هم توأم می‌شود یک معجون کشنده و سم برای توسعه ایجاد می‌کند که براساس آن گسیختگی نهادی شکل می‌گیرد.