روزنامه خراسان

فرونشست زمین، تهدید خاموش خراسان رضوی

مسلمی، نوری/تغییر اقلیم همراه با کاهش بارش‌ها و بروز خشکسالی گسترده و به تبع آن پایین رفتن بیش از حد سطح آب‌های زیرزمینی، تشدید پدیده فرونشست را  در بسیاری از شهرستان های استان  به همراه داشته‌است؛ به طوری که سالانه در برخی مناطق،   فرونشست زمین (زلزله خاموش) رخ داده است. به گزارش خراسان رضوی ،خشکسالی، برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی و در نهایت فرونشست زمین، از جمله بحران‌های جدی برخی از  شهرستان  های استان محسوب می‌شود.  به‏‌طوری‏که هم‌اکنون دشت کاشمر با فرونشست تجمعی بیش از ۳۰ سانتی‌متر، رکورددار فرونشست زمین در کشور به شمار می‌رود. همچنین در نیشابور نیز خطر فرونشست زمین به مرحله خطرناکی رسیده است. دشت بردسکن بیشترین عوارض سطحی و خواف سریع ترین رشد فرونشست را دارد.  فرونشست در 6 دشت خراسان رضوی بحرانی شده است رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اداره کل راه و شهرسازی استان   در گفت‌وگو با خراسان رضوی فرونشست زمین را یک معضل جهانی بیان می کند و می گوید: خطر فرونشست زمین فقط به ایران مربوط نمی شود. از طرفی این معضل در استان‌های مختلف کشور متناسب با میزان خشکسالی و برداشت بی‌رویه ازآب سفره های زیرزمینی با شدت و ضعف هایی همراه است. غلامرضا نعیمی‌مجد با بیان این‌که براساس اطلاعات موجود، فرونشست در 6 دشت خراسان رضوی بحرانی شده است که شامل دشت های مشهد، نیشابور، کاشمر، بردسکن ، خواف و جوین می‌شود، می افزاید: براساس برآورد‌های انجام گرفته، فرونشست در دشت مشهد سالانه بین صفر تا 17 سانتی‌متر در نقاط مختلف بروز می‏کند، این نشست‌ها نیز به صورت عمده خارج از بافت مسکونی  خود را نشان  می دهد. وی در ادامه به خطرات فرونشست زمین برای زیرساخت ها  اشاره می کند  و می گوید: این‌که فرونشست در زیرساخت‌های ریلی، جاده‌ای، خطوط انتقال آب و گاز و نفت بروز یابد، جزو مخاطراتی است که به صورت مداوم توسط دستگاه های مرتبط   پیگیری  می شود. هشدار به دستگاه های متولی در باره خطرات فرونشست برای زیر ساخت ها وی تاکید می کند:  بارها به دستگاه های متولی درباره خطری که فرونشست برای زیرساخت‌ها دارد، هشدار داده شده و این حساسیت برای آن‌ها به‌وجود آمده است که برای پیشگیری از بروز بحران، وضعیت را همواره رصد کنند و تدابیر لازم را مدنظر قرار دهند. نعیمی‌مجد  تصریح می کند: فرونشست‌ها در شبکه انتقال برق و دکل‌های فشار قوی نیز خود را نشان داده و شرکت برق حساسیت این موضوع و تاثیر آن را بر شبکه دنبال می کند؛ همچنین هم‏اکنون بحرانی ترین دشت استان ناشی از فرونشست  دشت نیشابور است که از برداشت بیش از حد از آب سفره‌های زیرزمینی ناشی می شود. نعیمی‌مجد می گوید: بیشترین عوارض سطحی ناشی از فرونشست در خراسان رضوی مربوط به دشت بردسکن است،  دشت بردسکن 357 حلقه چاه مجاز و دبی متوسط 21 لیتر بر ثانیه دارد که به طور میانگین در هر 3.2 کیلومتر مربع یک چاه قرار گرفته و عوارض سطحی این فرونشست در دشت بردسکن بیشتر مشهود است. رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی با بیان  این‌که سریع‌ترین رشد فرونشست در استان مربوط به دشت خواف است تاکید می کند: هرگونه توسعه در زیرساخت‌ها و تعریف پروژه عمرانی جدید در   استان باید با اعمال اطلاعات فرونشست در منطقه اجرای پروژه توسط مشاوران دستگاه متولی  در طرح های مطالعاتی صورت گیرد تا آثار تخریبی آن به حداقل برسد . 41درصد کاهش بارندگی  علی اصغرزاده، رئیس هواشناسی کاشمر وخلیل آباد اظهار کرد: بیشترین حجم بارش ماهانه اتفاق افتاده در خلیل آباد بود و به لحاظ مقایسه تنها در زمستان فصل زراعی سال گذشته ۴۹ میلی‌متر  بارش داشتیم و این به معنای تغییر اقلیمی، تغییر در آهنگ بارش و تغییر جابه‌جایی بارش‌ها از زمستان به بهار است. وی با بیان این‌که با شاخص SPI (بارش استاندارد)  وضعیت خشکسالی را محاسبه می‌کنند، خاطرنشان کرد:  در منطقه کاشمر و خلیل آباد به لحاظ این شاخص،  در مجموع ۸۸٫۴ درصد پهنه اقلیمی در سال زراعی گذشته خشکسالی را تجربه کرده است. رئیس اداره هواشناسی شهرستان با بیان این‏که  در استان 41 درصد کاهش بارندگی  داریم، افزود: پاییز کم‏بارش امسال ما را ملزم می‏کند خیلی مواظب باشیم و الگوی مصرف را رعایت کنیم. خلیل آباد و کاشمر با سرعت بیشتری به سمت نابودی دشت‏ها حرکت می کند.  هادی معماریان، پژوهشگر امور آب و توسعه پایدار در مرکز آموزش عالی تصریح کرد: فرضیه‌ای وجود دارد که بخش زیادی از خشکسالی آب زیرزمینی و افت سطح سفره‌های آب ناشی از دستکاری‌هایی است که ما در طبیعت انجام داده‌ایم که بخشی از آن حفر چاه و تغییر کاربری ها و… بوده است. وی با بیان این‌که شاخص خشکسالی هواشناسی در بازه سال ۶۸ تا ۹۷ در دوره‌های شش‌ماهه و ۱۲ماهه روند منفی معنی‌داری داشته و این به معنای قرار داشتن در مسیر خشکسالی است، افزود: بعد از سال ۷۸   خشکسالی خیلی شدیدتری را تجربه کرده‌ایم. پژوهشگر امور آب و توسعه پایدار در مرکز آموزش‌عالی کاشمر با تاکید بر این‌که  شاخص ها نشان می‏دهد که تمام چاه‌های حفرشده کاشمر و خلیل آباد در این شاخص یک روند کاهشی منفی دارد، افزود: این به این معناست که   هم از سفره‌های زیرزمینی آب برداشت کرده‌ایم و هم خشکسالی باعث شده که تغذیه مجدد آب‌های زیرزمینی را نداشته باشیم. وی با اشاره به این‌که آبخیزداری در بسیاری از نقاط سفره آب‌های زیرزمینی ما را نجات داده است، تشریح کرد: سال‌هاست که درباره فرونشست در منطقه ترشیز صحبت می کنیم و با سرعت بیشتری نسبت به بسیاری از شهرها به سمت نابودی دشت‌ها حرکت می کنیم.  وی با تاکید بر این‏که فرونشست بر بسیاری از پارامترهای زندگی تاثیرگذار خواهد بود، بیان کرد: وقتی خاک را از دست بدهیم، حاصلخیزی، پوشش گیاهی و اقتصاد را از دست خواهیم داد و تمام این موارد نیازمند این است که فکری به حال کشاورزی و محیط زیست   کنیم. تمهیدات لازم برای جلوگیری از خطرات احتمالی  ابراهیم قاسم‌پور، فرماندار خلیل آباد اظهار کرد: با توجه به تغییر اقلیمی که اتفاق افتاده، باید در همه زمینه‌ها تغییر رویه دهیم، اگر دستگاه‌ها در حوزه پیشگیری نتوانند تمهیدات لازم را اتخاذ کنند قطعا بحران اتفاق خواهد افتاد و بعضی خسارت‌های مالی و جانی به جا  مانده غیرقابل جبران خواهند بود. فرماندار خلیل آباد اظهار کرد: خلیل آباد در سال‌های اخیر با پدیده خشکسالی روبه‌رو شده که این مسئله برداشت بی‏رویه از آب سفره‌های زیرزمینی را افزایش داده است؛ لذا با توجه به این شرایط برای در امان ماندن از خطرات فرونشست باید راهکارهای جایگزین را برای تأمین منابع آبی موردنیاز در بخش کشاورزی، صنعت و آب شرب در نظر گرفت. وی با اشاره به لزوم استفاده از نظرات کارشناسان، ایجاد کشت‌های جایگزین، استفاده بهینه از آب، اعطای تسهیلات آبیاری نوین به باغداران وکشاورزان، از همه ادارات عضو ستاد بحران خواست: تدبیر داشته باشند تا در فصل پیش رو در صورت سیل احتمالی مشکلی نداشته باشیم. فرماندار خلیل آباد با اعلام این‏که همه دستگاه ها تدبیر لازم را برای فصل زمستان داشته باشند، بر داشتن برق اضطراری ، تمهید راه‏های برون شهری و داخلی توسط راه و شهرسازی و اداره حمل ونقل ، تامین خطوط تلفن و مخابرات با هدف جلوگیری از قطع احتمالی تلفن   تاکید کرد. وی تشکیل اتاق بحران را در ادارات ضروری دانست.    خطر فرونشست زمین در خراسان رضوی به حدی به مرحله خطرناکی رسیده که کارشناس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، در«استان خراسان رضوی»  دو شهر «نیشابور و کاشمر»  را به عنوان «مناطق خطرناک» به لحاظ فرونشست نام برده و علت اصلی بحران را افت سطح آب زیرزمینی دانسته است، البته شهرستان خلیل آباد نیز از خطر فرونشست زمین در امان نبوده و این معضل تهدید جدی برای زیرساخت های این شهرستان است. بر اساس داده‌های شرکت آب منطقه‌ای استان حجم کل مصارف خلیل آباد 103 میلیون متر مکعب است که 101 میلیون از منابع زیرزمینی تامین می‌شود، همچنین بر اساس این داده ها در این شهرستان 489 حلقه چاه ایجاد شده که از 62 حلقه چاه اضافه برداشت می‌شود. علی بیت‌الهی کارشناس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی همچنین گفت :از سال ۷۸ تاکنون در حال تحقیق درباره بحران فرونشست زمین در ایران هستم و در صورت تداوم این روند در 10 سال آینده، فرونشست به یک روند برگشت‌ناپذیر تبدیل می‌شود.  علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران نیز خرداد امسال  از وضعیت فرونشست زمین‌ها در ایران با عنوان «فاجعه» و «زلزله خاموش» یاد کرده و گفته بود که این پدیده باعث ایجاد بحران‌های امنیتی خواهد شد. به گفته این مقام دولتی، در کل دنیا اجازه دسترسی به منابع آبی بین ۳ تا ۲۰ درصد است و وقتی به ۴۰ تا ۶۰ درصد برسد، از آن به عنوان تنش یاد می‌شود و بین ۶۰ تا ۸۰ درصد بحران است و این در حالی است که در ایران گاهی بالای ۸۰ درصد از منابع آبی استفاده می‌کنیم.     
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
تروریست‌ها در سوریه از راه نرسیده به جان هم افتادند (کيهان)اقلیتی اکثریت‌نما داریم (اعتماد) در «عسر»‌ها منتظر «یسر»‌ها باشید (جوان)پزشکیان: باید مردم را مطمئن کنیم که از نظر معیشتی مشکل پیدا نمی کنند (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
بازگشت آژانس به تنظیمات کاخ سفید! رشته‌هایی که باور نمی‌کنید تیم ملی زنان دارد! رکوردشکنی تاریخی بیت کوین ماجرای سلاخی خودرو های سرقتی و کلید گاو صندوق! فرونشست زمین، تهدید خاموش خراسان رضوی کارگزاران بورسیِ نجومی بگیر چماق های جدید روی میز مذاکرات! دگرگونی جغرافیای طلاق دلاور خبری، ستاره ها سوار نیسان آبی و اقبال لاهوری بر قله ادبیات وحدت انتحاری ها، اهرم وحشت طالبان! ژنرال‌های اقتصادی در بنیاد سینمایی! جنجال جشن تولد«مورا» در تهران عجیب‌‌ترین پیوند اعضای جهان