روزنامه خراسان
1396/04/01
صعود تندروها در آل سعود
گروه بین الملل-پادشاه عربستان با برکناری «محمد بن نایف» ولی عهد خود، پسر 32 ساله خود «محمدبن سلمان» را به سمت ولی عهدی تعیین کرد. مدت هابود که زمزمه جنگ قدرت در دربار سعودی به گوش می رسید؛ جنگی که در واقع میان «محمد بن نایف» و «محمد بن سلمان» در جریان بود. از آن جا که «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی سن و سال زیادی دارد و در عین حال از بیماری های مختلفی از جمله «آلزایمر» نیز رنج می برد، بنابراین طبیعی است که شاهزادگان تشنه قدرتِ سعودی برای تصاحب کرسی پادشاهی پس از ملک سلمان، به جان یکدیگر بیفتند. اما در این میان، محمد بن سلمان که پیشتر جانشین ولی عهد بود، بیشترین تقلا را برای تکیه زدن بر کرسی پادشاهی در عربستان داشت. همان گونه که انتظار می رفت، ملک سلمان با صدور فرمانی، ضمن برکناری محمد بن نایف از پست «ولی عهد اول»، محمد بن سلمان را به عنوان جایگزین وی تعیین کرد. بن سلمان همچنین با حفظ سمت در وزارت دفاع، به عنوان رئیس کابینه سعودی منصوب شد. در تصاویری که شبکه العربیه و اسکای نیوز منتشر کردند، محمد بن سلمان با محمد بن نایف دیدار کرد و در حقیقت شبکه العربیه این دیدار را بیعت بن نایف اعلام کرد.بن نایف در تصاویر مخابره شده بی‌میل و به ظاهر ناخرسند بود و به بن سلمان می‌گوید «موفق باشی». همزمان با این تغییرات سیاسی، شاه عربستان در اقدامی که سؤال‌برانگیز است، تعطیلات عید فطر را که هفت روز است، به 14 روز افزایش داد. با این تصمیم، عربستان به مدت دو هفته در تعطیلات رفت. همزمان،نیویورک‌تایمز نیز نوشت که بعضی از اعضای خاندان سعودی از ظهور و ارتقای سریع شاهزاده جوان به خشم آمده‌اند. این اولین بار در تاریخ عربستان است که حکومت از پدر به پسر منتقل می شود. از زمان تأسیس پادشاهی آل سعود تاج و تخت از برادر به برادر منتقل می شده است. پادشاه سعودی از مدتی پیش زمینه های روی کار آمدن فرزندش بن سلمان در عربستان، پس از خود را فراهم آورده بود. صدور فرمان های متعدد عزل و نصب در پست ها و سمت های مهم دولتی و غیردولتی که چندی پیش صورت گرفت، در واقع مقدمه ای برای نشاندن بن سلمان بر کرسی ولی عهدی بود. پادشاه عربستان در سلسله فرمان های جداگانه‌ای که صادر کرد، تمامی افراد نزدیک به خود و فرزندش را جایگزین دیگر شاهزادگان و مقامات دولتی کرده بود. یکی از مهم ترین این تغییرات، تعیین «خالد بن سلمان» برادر محمد بن سلمان به عنوان سفیر جدید عربستان سعودی در ایالات متحده آمریکا بود. خالد بن سلمان برای تشکیل حلقه ارتباطی میان مقامات ایالات متحده آمریکا و بن سلمان و حامیانش، در این پست گمارده شد. از سوی دیگر، حدود دو ماه پیش ملک سلمان با هدف فراهم کردن زمینه برای انتصاب محمد بن سلمان به عنوان ولی عهد، اختیارات محمد بن نایف را بسیار محدود کرده بود. طبق فرمان سلمان، محمد بن نایف علاوه بر ولایت عهدی، از همه مناصب دیگر مثل وزارت کشور و معاونت ریاست شورای وزیران کنار گذاشته شد. این مسئله نشان می دهد که پادشاه عربستان احتمال مخالفت محمد بن نایف با تصمیم اخیر وی و هرگونه یارکشی از میان شاهزادگان سعودی برای مقابله با او را پیش بینی می کرده است؛ درست به همین دلیل سلمان تصمیم گرفت تا با خلع ید کامل بن نایف، هرگونه ارتباط او با دستگاه های حکومتی را قطع کند تا بدین ترتیب، وی هیچ گونه قدرتی برای مقابله و رویارویی در برابر مسئله ولی عهدی محمد بن سلمان، نداشته باشد.احتمال کناره گیری سلمان
«مجتهد» افشاگر معروف سعودی در توئیتر این اقدام سلمان را «کودتای بن سلمان» خواند و نوشت که به زودی سلمان به نفع پسرش از قدرت کناره‌گیری خواهد کرد.در همین حال برخی منابع غیر رسمی مدعی شدند که منابع متعددی حصر خانگی بن‌نایف را تایید می‌کنند اما هیچ‌کدام رسمی نیست. یک نماینده سابق مجلس کویت مدعی شده است حصر خانگی بن‌نایف، قبل از سفر حیدرالعبادی شروع شده و حضورش در فرودگاه برای استقبال، دستوری بوده است همچنین احتمال حصر متعب، پسر عبدا... و رئیس گارد ملی عربستان هم وجود دارد.
ارتقای نسل دوم شاهزادگان
گرچه محور اصلی تغییرات جدید در دربار آل سعود، برکناری بن نایف و انتصاب بن سلمان به مقام ولی عهدی است؛ اما ملک سلمان همزمان انتصابات و برکناری های دیگری هم داشت تا بتواند دوره انتقال قدرت به فرزند را بهتر مدیریت کند. عموم کسانی که درتغییرات جدید منصوب شدند، نسل دوم و سوم شاهزادگان یا نوه ها و نتیجه های مؤسس حکومت (ملک عبد العزیز) هستند.به نظر می رسد، این فرایند با هدف زمینه سازی برای قدرت گرفتن محمد بن سلمان و ارتقای وی تا سطح پادشاه است.از طرفی ارتقای پست های شاهزادگان نسل سوم و طیف جوان تر نسل دوم، باعث همراهی بیش تر آنان با ملک سلمان و فرزندش می شود؛ از سوی دیگر به صورت طبیعی مشروعیت سنتی را برای بن سلمان (در صورت پادشاهی) بیشتر می کند؛ زیرا کارگزاران حکومت قد خود را بلندتر از پادشاه احتمالی (محمد بن سلمان) نمی بینند.به طورمثال،ملک سلمان، عبدالعزیز بن سعود بن نایف را به عنوان وزیر کشور جدید منصوب کرد. وزیر کشور جدید عربستان سعودی 34 سال دارد و پیش از این به عنوان مشاور وزیر کشور فعالیت می‌کرد.وی در کنار جوان بودن از نظر سابقه تجربی و کاری نیز کارنامه مفیدی ندارد.
قمارباز سیاسی
اکنون با انتصاب محمد بن سلمان به عنوان ولی عهد سعودی، ابعاد باج ۱۱۰ میلیارد دلاری عربستان سعودی به ایالات متحده آمریکا با امضای توافق نامه خرید تسلیحات نظامی از واشنگتن، بیش از پیش نمایان شد. در واقع، فاصله زمانی اندک بین امضای توافق نامه تسلیحاتی نجومی میان ریاض و واشنگتن و انتصاب بن سلمان به عنوان ولی عهد، این شائبه را تقویت کرده است که آمریکایی ها هرگونه حمایت از بن سلمان به عنوان ولی عهد را منوط به دریافت یک باج بزرگ در قالب امضای توافق نامه های نجومی کرده اند. از همین رو، ملک سلمان بزرگ ترین توافق نامه‌ها میان دو طرف در طول تاریخ به ارزش حدود ۴60 میلیارد دلار را که ۱۰۰ میلیارد دلارِ آن متعلق به مسائل نظامی است، با واشنگتن به امضا رساند. علاوه براین، قطعا آمریکایی ها علاوه بر باج های هنگفتی که دریافت کردند، تضمین های لازم از محمد بن سلمان برای تبعیت از سیاست های واشنگتن در صورت تصدی پست پادشاهی را نیز گرفته اند.به نظر می رسد که با ولی عهدی بن سلمان،نمی توان انتظار فروکش کردن اقدامات افراطی خاندان سعودی در منطقه را داشت. محمد بن سلمان، شاهزاده ای افراطی، ماجراجو و جنگ طلب است که با افزایش اختیاراتش پس از ولایت عهدی، بدون شک مسیر تازه ای را برای تحقق اهداف توسعه‌طلبانه خود در منطقه پیش خواهد گرفت. از دیدگاه روزنامه هندی «دیلی پایونیر» محمد بن سلمان یک «قمارباز سیاسی» بزرگ است. این روزنامه در همین باره می نویسد: «اولین قمار او که شکست خورد، به راه انداختن جنگ یمن بود. جایی که عربستان با بمباران های هوایی ۱۰ هزار نفر را به کام مرگ کشاند اما در تحقق پیروزی ناکام ماند. البته این ناکامی کم هزینه نبود بلکه ده ها میلیارد دلار بر خزانۀ این کشور تحمیل کرد. قمار دوم بن سلمان تلاش برای سیطرۀ مجدد بر بازار نفت بود. اما بن سلمان این بار هم شکست خورد و مجبور شد با توافق اوپک به کاهش تولید نفت خود تن دهد».حالاقمارهای محمد بن سلمان به ویژه در سوریه و عراق می تواند منطقه را به کلی ناامن کند.او اگر چه به قمارهای بزرگ دست می زند اما در شرط بندی هایش اسب های اشتباهی را انتخاب می کند.
فراخبر
آینده مبهم جاه طلبی های « بن سلمان»
دکترعلیرضارضاخواه- در دو سال گذشته رقابتی شدید میان محمد بن سلمان و محمد بن نایف برقرار بود. در سرمایه گذاری در انتخابات آمریکا بن نایف تلاش می کرد دلارهای نفتی سعودی را به نفع دموکرات ها خرج کند و بن سلمان آن ها را به سمت جیب جمهوری خواهان سرازیر کرده بود.حالا نتیجه این قمار پیروزی بن سلمان و شکست بن نایف شده است. پیش از این به نظر می‌رسید طیف امنیتی و اطلاعاتی حاکمیت آمریکا، بن نایف را برای آینده سعودی مناسب‌تر از بن سلمان می‌داند. به‌طور نمونه می‌توان به اعطای عالی‌ترین نشان اطلاعاتی آمریکا از سوی پومپئو به بن نایف اشاره کرد. اما دیدارهای اخیر بن سلمان با آمریکایی‌ها، سفر اخیر ترامپ و حمایت‌های رسانه‌ها و شخصیت‌های آمریکایی از بن سلمان، نشانه چراغ سبز آمریکایی‌ها برای به قدرت رسیدن بن سلمان و تغییر نگرش در واشنگتن بود. علاوه بر این نتایج شورای بیعت سعودی و کسب 31 رای از 34 رای از این شورا توسط بن سلمان نشان می دهد او و پدرش توانسته اند با مهره چینی مناسب، خاندان سلطنتی را با خود همراه کنند. این شورا متشکل از شاهزاده های درجه اول یعنی فرزندان عبدالعزیز و شاهزاده های درجه دوم است که نوادگان عبدالعزیز هستند و نمونه ای مناسب برای سنجش نظرات خاندان سلطنتی قلمداد می شود. پس می توان گفت که از این منظر شیوه به قدرت رسیدن محمد بن سلمان فرایندی از پیش طراحی شده بوده که هدف از آن جلوگیری از بروز مخالفت‌های دربار سعودی و کسب تجربه برای فرزند ملک سلمان بوده است. همچنین باید گفت که محمد بن سلمان در عربستان در مقایسه با شاهان و شاهزاده های پیر و فرتوت دربار محبوب تر است . با این حال آینده جاه طلبی های سلمان و پسرش چندان روشن نیست. از یک سو پای ترامپ به عنوان یکی از حامیان پادشاهی بن سلمان روی پوست خربزه است و احتمال برکناری و استیضاح او هر روز جدی تر می شود، از سوی دیگر تحولات منطقه این روزها به گونه ای در حال پیشرفت است که می تواند به سادگی منجر به فعال شدن آتش فشان قدرت طلبی شاهزاده های سعودی و تنش داخلی در دربار این کشور شود.
فراخبر
روی کار آمدن جنگ طلب ها با چراغ سبز آمریکا
دکترابوذرگوهری مقدم- برکناری محمد بن نایف ولیعهد پادشاه عربستان و جانشینی محمد بن سلمان که با تغییر ساختار و نظام جانشینی در عربستان همراه بوده است بدعتی جدید محسوب میشود که تبعات آن گسترده و درازمدت است. اما نکته مهم در این میان غیربومی بودن تحولات و جلب حمایت و چراغ سبزآمریکا به آن است. به نظر می‌رسد پروژه حاضر محصول لابی گسترده برای جلب حمایت آمریکا و تضمین تداوم حمایت این کشور از حکام آل سعود است. لابی و تلاش‌های فراوان محمد بن سلمان به شکل شخصی و ساختاری در هیئت حاکمه جدید آمریکا درنهایت منجر به کسب این تایید شد. لابی گسترده محمد بن سلمان با داماد ترامپ، جرد کوشنر و نیز برقراری روابط خاص با صاحبان صنایع نظامی آمریکا از طریق وی بخشی از این ماجراست . همچنین اولین سفر خارجی رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان و نیز اولین سفر خارجی رئیس سیا به این کشور همه نشان از برنامه‌ریزی دقیق این پروژه از قبل بوده است. تعهد محمد بن سلمان به نهادهای اطلاعاتی آمریکا برای هماهنگی لازم و دریافت تعهدات ضروری در این میان قابل‌تصور است. انجام اصلاحات ساختاری مدنظر آمریکا و حمایت نکردن از برخی گروه‌های مخالف آمریکا خواسته مشخص آمریکا از عربستان است. علاوه بر این کسب و جلب مزایای اقتصادی رابطه با ریاض به طور مشخص مدنظر ترامپ است. تغییر حاضر در دوران اوباما با توجه به اختلافات وی با حاکمان سعودی قابل تحقق نبود اما رویکرد عمل‌گرایانه ترامپ و کاهش فشارهای دولت جدید باعث شده است ملک سلمان و پسرش بتوانند واشنگتن را به این تغییر مهم متقاعد کنند و البته عربستان نیز برای این تغییر هزینه زیادی صرف کرد. به نظر می‌رسد آمریکا با هدف انتقال مسالمت‌آمیز قدرت پس از ملک سلمان و مهار بحران جانشینی در این کشور از طریق این اقدام تلاش می‌کند منافع منطقه‌ای خود را محقق سازد. البته باید دقت داشت این تحول باعث افزایش خطرپذیری و تهاجمی شدن سیاست خارجی عربستان خواهد شد، امری که تبعاتش برای آمریکا لزوماً قابل مدیریت نیست.
سایر اخبار این روزنامه
شصت ونهمین سـلام
پیامدهای کودتای آرام در خاندان سعودی
رهبر انقلاب: امروز دفاع از فلسطین دفاع از حقیقت است
روزقدس، قیام علیه شمرهای زمانه
صعود تندروها در آل سعود
آتش به اختیارها
3مرجع تقلید میزان فطریه را اعلام کردند
مصوبه تعیین کف قیمت اینترنت؛ به کام اپراتورها به ضرر مشترکان
قتل در خیابان یک طرفه
ادغام منتفی است
«بن سلمان» چه خواب هایـی دیده است
تعیین تکلیف قانون حذف شرط سربازی برای گواهینامه شاید بعد از تعطیلات مجلس
پرویز پرستویی خالق نقش های ماندگار سینما ، 62 ساله شد
خشونت؛ از فضای مجازی تا سطح جامعه
