روزنامه آرمان ملی
1400/12/04
برجام روحانی ايراد داشت؛ الان ندارد!
عکس: آرمان‌ملی / فاطمه فتاحی/ آرمان ملی- احسان انصاری: یکی از مسائل مهمی که باعث شد مخالفان برجام در سال94 افکار عمومی را نسبت به برجام بدبین کنند تفسیری بود که این گروه از برجام در جامعه ارائه دادند. تفسیری که درنهایت به ضد برجام در جامعه تبدیل شد. با این‌وجود امروز که کشور دوباره در آستانه احیای برجام قرار دارد تفسیری که از این اتفاق در جامعه صورت می‌گیرد دارای اهمیت است. اگر تفسیری جناحی و سیاسی از این دستاورد ملی صورت بگیرد باعث دودستگی یا چنددستگی خواهد شد، اما اگر تفسیری ملی و مبتنی بر منافع ملی از احیای برجام صورت بگیرد می‌تواند به وحدت ملی و حل شدن مشکلات کشور کمک کند. «آرمان ملی» برای بررسی و تحلیل این موضوع با دکتر داریوش قنبری فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید. دولت چه بایدها و نبایدهایی را برای دوران پس از احیای برجام باید در دستور کار خود قرار بدهد؟ مهم‌ترین اولویت‌های کشور پس از لغو تحریم‌ها چیست؟ عیار واقعی مدیریت دولت پس از احیای برجام و لغو تحریم‌ها خود را نشان خواهد داد. شاید تا قبل از احیای برجام دولت مشکلاتی برای ارتباط اقتصادی با کشورهای دیگر داشت اما پس از توافق احتمالی این مشکلات از بین خواهد رفت. در شرایط کنونی به دلیل اینکه کشور در حال تحریم و غیرعادی قرار دارد تأمین منابع برای مدیران دشوار است و با معذوریت‌هایی مواجه هستند. با این‌وجود در شرایطی که برجام احیا شود تحریم‌ها لغو شود وضعیت تأمین مالی مدیران مرتفع خواهد شد و مشکلات کاهش پیدا خواهد کرد. در این شرایط این مدیران هستند که باید از لغو تحریم‌ها استفاده کنند و از منابعی که در اختیار آنها قرار می‌گیرد برای بهبود شرایط کشور استفاده کنند. در این دوران دولت می‌تواند راه‌های مختلفی را در پیش بگیرد. یکی از این راه‌ها می‌تواند پول پاشی باشد و پول‌های آزادشده ایران در بانک‌های خارجی را توزیع کند و بخشی از این پول‌ها را به واردات اختصاص بدهد. اگر دولت بخواهد از این روش استفاده کند بعید به نظر می‌رسد که به موفقیت دست پیدا کند و در وضعیت زندگی مردم تغییر ایجاد کند. شاید این اقدامات در کوتاه‌مدت جوابگو باشد اما در بلندمدت مشکلی را حل نمی‌کند. راه دیگر که راه بهتری است این است که دولت منابع آزادشده را به بخش‌های مولد اقتصاد کشور اختصاص بدهد و تولید ملی را تقویت کند. بخش‌هایی که می‌توانند ایجاد اشتغال کنند و به ارتقای سطح تولید وزندگی مردم کمک کنند. کاهش قیمت ارز می‌تواند به کاهش قیمت واردات منجر شود که می‌تواند به وضعیت معیشتی مردم کمک کند. دولت باید این نکته را در نظر داشته باشد که رکود اقتصادی از اهمیت بیشتری نسبت به تورم برخوردار است. به همین دلیل دولت باید بیشتر انرژی خود را صرف این موضوع کند که کشور را از وضعیت رکود خارج کند. با توجه به جهت‌گیری‌های اقتصادی و سیاسی که دولت در ماه‌های گذشته از خود بروز داده به نظر شما دولت در کدام مسیر حرکت خواهد کرد؟ دولت باید تکلیف خود را مشخص کند که آیا قصد دارد با سیاست‌های پوپولیستی کاهش قیمت‌ها از طریق واردات و اختصاص منابع آزادشده به واردات را در پیش بگیرد تا یک رضایت موقت را در کشور ایجاد کند و یا اینکه به دنبال تحولات اساسی و بنیادین خواهد بود و با ایجاد اشتغال و تقویت تولید کشور را از رکود خارج خواهد کرد. رکود و تورم دو چالش مهم اقتصادی کشورهای مختلف در جهان امروز هستند. کشورهایی که با تورم مواجه هستند با برخی سیاست‌های انقباضی تلاش میشود کشور از وضعیت تورمی خارج شود. در کشورهایی که رکود وجود دارد رویکرد انبساطی را در پیش می‌گیرند و برخلاف دسته نخست عمل می‌کنند. مشکلی که امروز در کشور وجود دارد هم‌زمانی پدیده رکود و تورم باهم است. تورم برای هر کشوری یک پدیده منفی تلقی میشود. با این‌وجود مخرب بودن رکود به‌اندازه تورم نیست. آثار و پیامدهای رکود برای یک کشور بیشتر از تورم است و به همین دلیل دولت باید سیاست‌هایی را در پیش بگیرد که کشور را از وضعیت رکود خارج کند. مدیران باید اقداماتی را انجام بدهند که کشور از وضعیت رکود خارج شود. بدون تردید ادامه وضعیت رکود در کشور می‌توان بحران‌های عمیق اقتصادی و اجتماعی در کشور ایجاد کند. یکی از مهم‌ترین چالش‌های امروز کشور بیکاری است. بیکاری نیز به‌صورت مستقیم با رکود ارتباط دارد. به همین دلیل دولت زمانی می‌تواند از برای چالش بیکاری راه‌حل پیدا کند که کشور از وضعیت رکود خارج شود. دولت‌ها در ایران همواره اصلاح ساختــــاری را فدای رویکردهای کوتاه‌مدت کرده‌اند. با این‌وجود فرصت‌هایی تاریخی مانند دوران پس از برجام می‌تواند زمانی برای اصلاح ساختارها به شمار رود. دولت چگونه می‌تواند از فرصت لغو تحریم‌ها در راستای اصلاح ساختارها استفاده کند؟ برخی اقدامات در راستای اصلاح ساختاری در سازمان برنامه‌وبودجه در حال انجام شدن است که این اقدامات امیدوارکننده است. واقعیت این است که ادامه سیاست‌های موجود در دوران پسا تحـــریم نمی‌تواند پاسخگوی مشکلات کشور باشد. برخی اقدامات اقتصادی توسط کمیته اقتصادی قوای سه‌گانه به‌صورت کوتاه‌مدت در ماه‌های گذشته انجام‌شده است که برای شرایط گذار بوده است. با این‌وجود ادامه این سیاست‌ها در بلندمدت می‌تواند مشکلات اقتصادی قابل‌توجهی را برای کشور ایجاد کند. بنابراین در مرحله نخست دولت باید تصمیماتی که برای شرایط فوق‌العاده اتخاذ کرده را اصلاح کند و یا کنار گذاشته شود تا کشور به یک شرایط عادی بازگردد. این تصمیمات در شرایطی گرفته‌شده که کشور در وضعیت غیرعادی قرار داشته است. به همین دلیل هنگامی‌که کشور به شرایط عادی بازگشته این تصمیمات نیز باید به وضعیت عادی تغییر حالت بدهد و تصمیمات بهتری جایگزین شود. اقتصاد ایران دارای اشکالات ساختاری است و همه کارشناسان نسبت به این موضوع اتفاق‌نظر دارند. دولت‌هایی که پس از انقلاب نیز روی کار آمده‌اند هرکدام به‌نوعی با این مشکلات ساختاری که در اقتصاد ایران وجود دارد مواجه بوده‌اند. به‌همین دلیل در شرایط پسا تحریم که کشور به وضعیت عادی بازمی‌گردد ضروری است که اصلاحات در برخی قوانین و رویه‌ها صورت بگیرد تا وضعیت اقتصادی کشور روند روبه بهبود به خود بگیرد و بخش خصوصی به‌عنوان موتور محرک اقتصاد کشور فراهم کند. چرا بخش خصـــوصی در دوران پسا تحریم دارای اهمیت است؟ برخی تصمیم‌گیری‌ها که درگذشتــه صورت گرفته بخش خصوصی را زمین‌گیر کرده و فعالیت‌های آنها را محدود کرده است. به همین دلیل دولت اگر قصد دارد وضعیت اقتصادی را تغییر بدهد باید اصلاحات اقتصادی به سود بخش خصوصی انجام بدهد و زمینه را برای فعالیت بخش خصوصی فراهم کند. این تصمیمات و اقدامات نیز نباید جنبه شعاری داشته باشد، بلکه باید عینی و واقعی باشد. بخش خصوصی باید در اقتصاد کشور ایفای نقش کند و نباید فعالیت بخش خصوصی در حد تعارف باقی بماند. نباید شرایط به شکلی باشد که برخی سیاست‌ها به سودبخش خصوصی باشد و در مقابل سیاست‌های دیگر تدوین شود که سبب توقف بخش خصوصی شود. دولت باید به سمتی حرکت کند که موانعی که بر سر بخش خصوصی قرار دارد از طریق اصلاح برخی قوانین از بین برود. کشوری که قصد توسعه و پیشرفت دارد راهی به‌جز میدان دادن به بخش خصوصی ندارد. کشورهایی که درگذشته اقتصاد دولتی داشته‌اند به‌مرور زمان به این نتیجه رسیده‌اند که فرصت را برای بخش خصوصی فراهم کنند و از اقتصاد دولتی فاصله بگیرند. نمونه بارز این کشورها ترکیه است که با فراهم کردن زمینه‌های فعالیت برای بخش خصوصی موفق شده درآمد سرانه بالایی در سطح منطقه به دست بیاورد. شرایط این کشور به‌صورتی است که سالانه در حدود200میلیارد دلار صادرات دارد و درآمدی که از توریسم به دست می‌آورد در حدود60 میلیارد دلار است. نکته مهم اینکه این درآمد قابل‌توجه توسط بخش خصوصی در این کشور به دست می‌آید و نه بخش دولتی. به همین دلیل اگر ما نیز قصد داریم به چنین درآمدی دست پیــدا کنیم راهی به‌جز حمایت و تقویت بخش خصوصی نداریم. اگر اقتصاد کشور به سمت اصلاحات ساختاری با هدف میدان دادن به بخش خصوصی حرکت کند می‌توان نسبت به آینده کشور امیدوار بود. آنچه تاکنـــون مشخص‌شده این است کــه سیاست خارجی دولت رئیسی با رویکردی که سیاست خارجی دولت آقای روحانی در پیش‌گرفتــه بود تفاوت چندانی نخواهد داشت و به هم شبیه خواهد بود. هدف ایران این است که با توافق در پرونده هسته‌ای تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران برداشته شود و ایران بتواند مانند گذشته مراودات تجاری خود را با کشورهای جهان از سر بگیرد. ارتباط اقتصادی ایران با کشورهای جهان و امکان سرمایه‌گذاری‌های خارجی در ایران مستلزم برداشته شدن تحریم‌ها است و به نظر می‌رسد دولت رئیسی در این زمینه تلاش خواهد کرد. هنگامی‌که برجام در سال94 امضا شد مخالفان به شکلی برجام را در جامعه تفسیر کردند که درنهایت به ضد خود تبدیل شد. در شرایط کنونی اگر احیای برجام صورت بگیرد اصولگرایان چه تفسیری باید از این موضوع در جامعه ارائه بدهند که درنهایت به سود منافع ملی تمام شود؟ دلواپسانی که پس از برجام به مخالفت با برجام برخاستند امروز وجود ندارند. اغلب کسانی که در آن زمان با برجام مخالفت کردند امروز به‌نوعی در قدرت حضور دارند. شاید برخی از آنها در قدرت حضور نداشته باشند اما تفکری که امروز کشور را اداره می‌کند منتسب به همین دیدگاه است. البته بخش‌هایی از اصولگرایان ممکن است با احیای برجام با چالش‌های هویتی مواجه شوند و به همین دلیل با احیای برجام نیز مخالفت کنند. برخی نیز به دنبال بهانه‌ای هستند که مخالفت‌های خود با برجام را توجیه کنند. این عده تلاش می‌کنند احیای برجام را یک موفقیت برای اصولگرایان و دولت منتسب به آنها قلمداد کنند. به‌عنوان‌مثال احتمال اینکه روزنامه کیهان همچنان مواضع گذشته خود را درباره برجام تکرار کند وجود خواهد داشت. با همه این اوصاف من فکر می‌کنم برخلاف دوران آقای روحانی که مخالفت‌های زیادی با امضای برجام صورت گرفت این بار این اتفاق رخ ندهد و شرایط گذشته تکرار نخواهد شد. شرایط امروز به شکلی است که بسیاری از کسانی که دیروز مخالف برجام بوده‌اند امروز از برجامی که توسط دولت رئیسی امضا شود حمایت می‌کنند. گویا تنها مشکل این گروه این بوده که برجام توسط دولت روحانی امضاشده و امروز که قرار است توسط دولت رئیسی امضا شود اشکالی وجود ندارد. توافقی که توسط دولت رئیسی امضا خواهد شد توافق جدیدی نیست، بلکه توافقی است که درگذشته امضا شده اما در شرایط کنونی قرار است احیا شود. البته این احتمال وجود دارد که برخی که درگذشته با برجام مخالفت کرده‌اند برای اینکه مخالفت خود را به شکلی توجیه کنند تلاش کنند با برجامی که قرار است در آینده نیز امضا شود مخالفت کنند. با این‌وجود به نظر نمی‌رسد که این مخالفت‌ها در اراده دولت آقای رئـــیسی مانع جدی ایجاد کند. واقعیت این است که هرگونه تحول و تغییر در وضعیت اقتصادی کشور منوط به تغییر در وضعیت پرونده هسته‌ای و برداشته شدن تحریم‌هاست. اقتصاد ایران مدت‌هاست که گروگان پرونده هسته‌ای و تحریم‌های بین‌المللی است و فشارهایی که به زندگی مردم وارد میشود به این دلیل است. به همین دلیل اگر قرار است تغییری در وضعیت اقتصاد کشور و مردم ایجاد شود باید با تغییر در سیاست خارجی و برداشته شدن تحریم‌ها شکل بگیرد. شرایط به شکلی است که نمی‌توان وضعیت اقتصادی کشور را جدا از وضعیت سیاست خارجی و موضوع پرونده هسته‌ای در نظر گرفت. در سال‌های اخیر مسائل رخ‌داده در سیاست خارجی تأثیر مستقیمی بر وضعیت اقتصادی کشور گذاشته و بسیاری از مشکلات اقتصادی جامعه از اتفاقات بین‌المللی نشأت می‌گیرد.
سایر اخبار این روزنامه
جنجال صیانت؛ تصویب در 45 دقیقه؟
برجام روحانی ايراد داشت؛ الان ندارد!
لحظه‌های سرنوشت ساز در وين
حل كسري بودجه با درآمد واقعي يا فيك؟
پرونده حقابه هیرمند با میانجی حل شدنی است
گاز طبیعی شکل‌دهنده آینده انرژی جهان است
«اخراج ها» را قبول کنیم یا «انتصاب‌های فامیلی»؟
سه دهه نامه‌نگاری بی‌پاسخ برای ساخت یک‌پل
جزئیات جدید از فایل صوتی خبرساز!
طرح صیانت، خلاف حقوق شهروندی
جایگاه ایران در تعیین قیمت گاز
برعکس نهند نام... واقعا صیانت؟
برداشت گاز از منابع مشترک با قطر حق مسلم ماست
فرصت قطر برای ایران
