روزنامه خراسان
1401/04/22
هم پیمانی 11 کشور منطقه علیه گرد و غبار
صادق غفوریان- برگزاری اجلاس روز گذشته وزیران محیط زیست 10 کشور همسایه و منطقه با ابتکار و میزبانی ایران را می‌توان جدی‌ترین رویکرد دیپلماسی و حرکت منطقه‌ای در دو دهه اخیر و از زمانی دانست که گردوغبار بیش از هر زمان دیگری راه تنفس منطقه را گرفته است. 10 کشور غرب آسیا مهمان ایران در این اجلاس که انجام مقدمات و پیگیری های آن در سه ماه گذشته توسط ایران صورت گرفت، وزیران محیط زیست کشورهای درگیر گرد وغبار از جمله ارمنستان، عراق، امارات، عمان، قطر و سوریه و معاونان وزیر جمهوری آذربایجان و ترکمنستان و هیئت های مدعو از ترکیه و ازبکستان شرکت کردند که البته رئیس سازمان محیط زیست، پیش از این در خردادماه از شرکت 15 کشور در این اجلاسیه سخن گفته بود. امیدها و دستاوردها برای پسا اجلاسیه این که برگزاری این اجلاسیه که بی شک پاسخ به مهم ترین نیاز کنونی مسئله «گردوغبار منطقه ای» است، چه ابعاد ودستاوردهایی خواهد داشت، نکات علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست قابل تامل است: * دیگر صرف تفاهم‌نامه و گفت‌وگو درباره موارد کلی مطرح نیست، حتماً بحث عملیاتی مطرح است تا با کشور‌هایی که منشأ گرد و غبار هستند و کشورها را تحت تأثیر قرار می‌دهند، در این نشست به برنامه‌های عملیاتی برسیم و بتوانیم منشأ ریزگردها را مدیریت و کنترل کنیم. * با توجه به درخواست ریاست محترم جمهور مبنی بر ایجاد یک مرکز منطقه‌ای، ما تلاش می‌کنیم تا بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که صورت گرفته، یک مرکز منطقه‌ای ایجاد شود. همچنین ایجاد دبیرخانه دائمی گرد و غبار در کشورهای منطقه دومین محور گفت‌وگو‌ها بود و سومین موضوع نیز ارائه دو برنامه عمل زیرمنطقه‌ای برای غرب آسیا و آسیای میانه است. پیشنهاد رئیسی چه بود؟ رئیس جمهور که در اجلاسیه دیروز سخنرانی کرد، به طور مشخص دو پیشنهاد و نکاتی را مطرح کرد: *نکته مهم که امروز باید مورد توجه این نشست باشد، این که به دور از تشریفات معمول اداری و سازمانی و روابطی که به صورت دیپلماتیک بین کشورها وجود دارد، باید به عنوان ضرورت به محیط زیست توجه شود. * مقابله با بحران گردوغبار به عزم بین‌المللی و منطقه‌ای نیاز دارد. سازوکار حل مسائل محیط زیست در گرو همگرایی و همکاری منطقه‌ای است و جمهوری اسلامی ایران از این همگرایی برای برون‌رفت از این چالش‌ها در راستای بهبود و ارتقای شرایط محیط زیست استقبال می‌کند. * نکته دوم این‌که حتما همکاری شایسته همسایگان برای دستیابی به نگاه مشترک و اقدام مشترک است و این نگاه به همکاری همه کشورها نیاز دارد و سوم تقسیم کار بین کشورها که می تواند نقش هرکدام از کشورها را برای فضای همکاری بیشتر فراهم کند . * پیشنهاد می‌کنم اتحادیه یا سازمانی برای همکاری‌های زیست محیطی کشورهای غرب آسیا شکل گیرد تا اقدامات لازم را سامان‌دهی کند. همچنین تأسیس یک صندوق منطقه‌ای برای پشتیبانی مالی نیز از اقداماتی است که ضرورت دارد تا اهداف قطعنامه‌های سازمان ملل در این زمینه محقق شود. *گذر زمان به نفع ما نیست و باید در این زمان محدود هم تصمیمات قاطع و جدی گرفت و هم به دنبال اجرای این تصمیمات و مصوبات بود. پیگیری خراسان از دبیر ستاد ملی مقابله با گردوغبار از فردای اجلاسیه چه اتفاقاتی می افتد؟ برای پیگیری مهم‌ترین دستاوردها و «نگاه به آینده» اجلاسیه گردوغبار عصر روز گذشته با دکترعلی‌محمد طهماسبی بیرگانی دبیر ستاد ملی سیاست‌گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار همکلام شدیم. او که در یک روز پرکار اجلاسیه بود، با کمال متانت پاسخگوی سوالات خراسان شد. از طهماسبی پرسیدیم، مهم‌ترین و فوری‌ترین دستاورد این اجلاسیه چه بود؟ که او گفت: ۱۰ کشور در سطح وزیر و معاونان وزیر و نمایندگان ۶ نهاد بین‌المللی در این اجلاس حضور داشتند که پس از بحث و بررسی تصمیم‌گیری نهایی بر این شد، کارگروه و کمیته فنی کارشناسی تشکیل شود و در گام اول مکانیزم مالی برای اقدامات پیش رو را تعیین و پیش‌نویس برنامه‌ها در خصوص اقدامات عملی را بررسی و کارشناسی کنند. در کنار این موضوع مذاکرات دوجانبه نیز با کشورهای ترکمنستان، سوریه و عراق انجام شد و آن‌ها هم کاملاً متقاعد شده‌اند که باید با همگرایی به سمت فعالیت‌های عملیاتی در حوزه مقابله با گرد و غبار حرکت کنند. در ادامه گفت‌وگو از دکتر طهماسبی درباره زمان تشکیل این کارگروه مشترک پرسیدیم که گفت: این کارگروه کارشناسی قرار شد در اسرع وقت تشکیل شود و تمامی مواردی را که در بیانیه پایانی اجلاس به آن تصریح شد، بررسی و ساز و کارهای عملی شدن آن را دنبال کند. داده های ترسناک از مطالعات دوره 15 ساله ایران درباره گردو غبار علی‌محمد طهماسبی بیرگانی دبیر ستاد ملی سیاست‌گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار دو روز قبل در یک میزگرد به همراه معاون سابق دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو ، با اشاره به مطالعات ایران در یک دوره 15 ساله تاکنون، به بیان این موارد پرداخت : * مجموع وسعت کانون‌های گرد و غبار داخلی بر اساس غلظت، ۵۷ میلیون هکتار را شامل میشود. * اگر مناطق با شدت کم را از مجموع 57 میلیون کم کنیم، می‌توانیم بگوییم 34.6 میلیون هکتار مناطق غبارخیز در کشور داریم. از ۶/۳۴میلیون هکتار منطقه گردوغباری در کشور یک میلیون و 463 هزار هکتار مربوط به تالاب‌هایی است که در سال‌های خشکسالی غبارخیز می‌شوند. *حدود ۲۷۰ میلیون هکتار مناطق غبارخیز در اطراف کشور وجود دارد که به 8 کانون عمده تقسیم‌بندی شده است و مجموع این 270 میلیون هکتار استعداد تولید حدود ۱۴۶ میلیون تن غبار زیر ۱۰ میکرون را دارد. * ماندگاری زیاد، شدت آسیب‌رسانی‌های بهداشتی و غلظت زیاد مهم‌ترین مشکلات ناشی از گردوغبار این 270 میلیون هکتار است. برای مثال کانون ریگان در کرمان ممکن است ۳ تا ۴ ساعت پس از رخداد، ماندگاری گرد و غبار داشته باشد اما برخی رخدادهای گرد و غباری کشورهای همسایه غربی تا ۴۸ ساعت ماندگاری دارد. *ما در پایین دست دجله و فرات عراق 23.8 میلیون هکتار و 4میلیون نیز از سوریه و درمجموع ۲۸ میلیون هکتار در پایین‌دست دجله و فرات مناطق غبارخیز داریم که بخشی از این ۲۸ میلیون هکتار تالاب و اراضی کشاورزی غبارخیز به طور قطع ناشی از اقدامات سدسازی‌های ترکیه است که میزان دقیق و برآورد آن توسط دو دانشگاه معتبر در حال مطالعه است. *در خصوص برنامه‌های داخلی یک برنامه 10ساله در حوزه غرب - جنوب غرب و شرق- شمال شرق تدوین شده که به دستگاه‌ها ابلاغ شده است. * سه آسیب در عدم موفقیت دیپلماسی گردوغبار را شناسایی کردیم که با توجه به آن اجلاسیه کشورهای منطقه را برگزار می‌کنیم: 1-قبلاً فقط دو یا سه جانبه بود که فاقد یک نهاد بین‌المللی بوده است. 2- مکانیزم مالی برای تفاهم‌نامه‌ها پیش‌بینی نمی‌شد. 3- ساختار منطقه‌ای وجود نداشت. هدایت فهمی معاون سابق دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو: * افزایش جمعیت و مصارف آب در ایران بیش از الگوهای جهانی است. یعنی مصرف ما که حدود ۱۰۰ میلیارد متر مکعب و در سال‌های اخیر به ۱۰۵ میلیارد رسیده است، ما را از نظر طبقه‌بندی در شمار کشورهای فوق‌بحرانی جهان قرار داده است. *در دهه‌های اخیر در حوزه حفاظت از محیط زیست متاسفانه خوب عمل نکرده‌ایم. برای نمونه در موضوع فرسایش خاک در جهان رتبه یک را داریم یا در بخش جنگل‌زدایی از یک میلیون به ۱۱ میلیون هکتار رسیده‌ایم که رکورد داریم و در واقع کشور به سمت بیابانی شدن در حال حرکت است. * در گذشته منشأ ریزگردها در اطراف ایران، ۶۵ درصد از عراق، ۱۶ درصد از سوریه، ۹ درصد ازعربستان، 8 درصد از ایران و 2 درصد نیز از سوی اردن بوده است که امروز سهم ما در ایجاد گردو غبار به رقمی حدود ۲۰ درصد رسیده که این ناشی از بیابانی شدن بیشتر کشور است. * برنامه هایی برای کنترل گردوغباردر کشور وجود دارد؛ اما واقعیت این است که عزم سیاسی جدی و مشارکت فراگیر مردمی آن‌طور که باید وجود ندارد و واضح است که دولت‌ها به تنهایی نمی‌توانند آسیب‌ها در حوزه‌های محیط زیست را مدیریت کنند.
سایر اخبار این روزنامه
هم پیمانی 11 کشور منطقه علیه گرد و غبار
تاج از عارضه قلبی و پرونده ویلموتس خلاص شده؟
نظرسنجی‌های صداوسیما در اتاق تاریک
روس ها به دنبال پهپادهای ایرانی؟
ورود نخستین قطار ترانزیتی روسیه - هند از مرز سرخس
چرا گسترش دیپلماسی دفاعی ضرورت دارد؟
واپسین نفس های زبان فارسی در هند و پاکستان
خیره شدن به 13 میلیارد سال قبل
سرباز 13 ساله امام(ره) 9 سال در اسارت صدام
جذب سرمایه های خُرد به 2 روش در دستور کار
ماموریت بایدن درسفری غیرعادی
سرپیچی قیمت ها از بازگشت به نرخ های ۳۱ اردیبهشت!
قاتل پرستار جوان دستگیر شد
نفس بهشت رضا(ع) به شماره افتاد
