آب درهاون کوبیدن مکرون برای احیای برجام


عبدالرضا فرجی‌راد (تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل)
بعد از کناره‌گیری آنگلا مرکل از قدرت در‌ آلمان در اتحادیه اروپا امانوئل مکرون رهبری امور را بر عهده گرفته است. طبیعتا در چنین حالتی فرانسه می‌تواند در هر موضوعی که به نوعی به کشورهای اروپایی مرتبط می‌شود، می‌تواند دخالتی موثر داشته باشد. دلیل این هم چیزی جز این نیست که اولاف شولتس صدر اعظم جدید آلمان از زمانی که روی کار آمده است، چهره‌ای منفعل را از خود به نمایش گذاشته است. امانوئل مکرون از ابتدای دوره ریاست‌جمهوری نگاهی ویژه به برجام داشت و در طول مذاکرات همه سعی‌اش را به کار می‌گرفت تا نقشی تاثیرگذار داشته باشد. حتی در برهه‌ای که دونالد ترامپ برگه خروج آمریکا از برجام  امضاء کرد و اروپایی‌ها در راه‌اندازی  اینستکس به‌ دلیل مخالفت‌های آمریکا با ناکامی مواجه شدند، رایزنی‌هایی بسیار جدی را داشت و حتی آمریکا صحبت کرد و قرار بر این گذاشت تا اروپا به ایران 5/17 میلیارد دلار وام بدهد که به دلیل مخالفت محمد جواد ظریف با مذاکره مستقیم جمهوری‌اسلامی با ایالات‌متحده پرداخت وام منتفی شد.
بعد از اینکه در انتخابات 2020 آمریکا جوبایدن با دونالد ترامپ کاخ‌سفید‌نشین شد، فرانسه رایزنی‌هایش را جدی‌تر گرفت، اما بازهم نتیجه‌ای نگرفت. هم‌اکنون که روند مذاکره با گرهی کور روبرو شده است،‌ اروپا به شدت نگران تبعات سنگینی است که در صورت لغو کلی برجام با آنها روبرو خواهد شد. مخصوصا بعد از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین بحران‌هایی عدیده هم اروپا را تهدید کرد. درباره برجام می‌توان گفت، امید به ترمیم فضای کدر به شدت کاهش یافته است.
همچنین از طرفی غنی‌سازی ایران همچنان ادامه دارد و دوربین‌ها هم خاموش شده است و این نکته را هم باید پذیرفت، تلاش‌های فرانسه به این دلیل بی‌نتیجه خواهد ماند که مذاکره مستقیم ایران و آمریکا به‌هیچ وجه محقق نخواهد شد. چرا که ایران روی مطالبه‌هایش پافشاری می‌کند و از آن سو،‌ آمریکایی‌ها انتخابات پیش‌رو در نوامبر را دلیلی بر این می‌دانند که نمی‌توانند به ایران امتیاز بدهند.


با این‌ حال مکرون تلاش‌هایی مجدانه دارد تا با برقراری تماس با طرف و کشورهایی که می‌توانند به نوعی برای حل این مساله کمک کنند، تا با مدیریت صحیح فضای هسته‌ای بتواند برجام را به حالت توافق برگرداند تا از این طریق هم مشکلات ایران رفع شوند، هم دغدغه‌های آمریکا به پایان برسند و هم جامعه‌جهانی به ویژه اروپا بتوانند از پتانسیل انرژی ایران بهره‌مند شوند. در همین راستا اروپایی پیش‌نویس تعدیل شده‌ای تدوین کرده‌اند که پاریس در این طرح حرف اول را می‌زند. شرط توفیق این طرح این است که ایران و آمریکا یا حداقل یکی از این دو کشور طرح اروپایی‌ها را جدی بگیرد که باید گفت، این اتفاق محال است. در واقع باید این را باید در نظر گرفت، تنها راه احیای برجام این است که ایران و آمریکا به یک تفکر واحد برسند. با این توضیح که به احتمال فراوان  تلاش‌های فرانسه بی‌نتیجه خواهد ماند و تنازع ایران و آمریکا همچنان به‌عنوان گرهی کور به عنوان یکی از دغدغده‌های مهم نظام بین‌الملل پابرجا بماند.