مدارس هزینه‌ها را از دانش آموزان بگیرند!

 
 
آرمان امروز- حميد رضا خالدي: در حاليکه براساس نص صريح قانون اصل30 قانون اساسي و ماده 104 منشور حقوق شهروندي، تحصيل براي دانش آموزان ايراني تا پايان دوره متوسطه رايگان است، هرساله مدارس دولتي به بهانه‌هاي مختلف هزينه يا شهريه‌هايي را از والدين دريافت مي کنند که با وجود اينکه مسئولان آن را غيرقانوني مي‌دانند، هنوز هيچ اقدام عملي براي پايان دادن به اين آشفته بازار نشده است!.  هر ساله و در فصل ثبت‌نام دانش آموزان، همراه با خط و نشان مسئولان در مورد اينکه ثبت نام در مدارس دولتي و هيات امنايي رايگان است و هيچ مدرسه اي حق اخذ وجوه اضافي را از والدين ندارد، همراه است.  اما باز هم کم نيستند والديني که از مجبورند به اجبار هزينه‌اي که مدارس هنگام ثبت نام طلب مي‌کنند را بپردازند و از ترس اينکه مبادا در طول سال، مسئولان مدارس و معلم‌ها فرزندشان را اذيت کند، لب فرو مي‌بندند و حتي حاضر به شکايت نيز نيستند!.
مصطفي پدر، يکي از دانش آموزان  دبستاني در غرب تهران است. وي که سال گذشته مجبور شده تا شهريه‌اي را به عنوان کمک به مدرسه و همياري پرداخت کند، مي‌گويد: «سال گذشته موقع ثبت نام دخترم مجبور شدم 12 ميليون بپردازم. وقتي گفتم براي چه بايد اين پول را بپردازم، يک ليست بلند بالا از اقدامات فوق برنامه جلويم گذاشتند و گفتند؛ اين مدرسه بهترين امکانات را براي دانش آموزان فراهم مي کند بنابراين يا بايد هزينه هايش را بپردازيد يا فرزندتان را جاي ديگري ثبت نام کنيد.» مهناز، همسر وي نيز که کنار مصطفي ايستاده و شاهد صحبت هاي ماست ادامه مي‌دهد: «ما هم مجبور شديم به خاطر نزديکي مدرسه و اينکه دوستان دخترمان در اين مدرسه درس مي خواندند شهريه مورد نطر را بدهيم.» وي در پاسخ به اين سوال که آيا در قبال اين شهريه سرويس دهي خدمات درسي و جانبي خاصي به فرزندتان داده مي‌شد؟ نيز مي گويد: «نه... کار خاصي نمي‌کردند. فقط گاهي بچه‌ها را اردو مي‌بردند که پول آن را جدا مي‌گرفتند يا اگر مسابقه و مراسمي بود، باز مجبور بوديم پول آنها را ما بپردازيم!»


اين صحبت‌ها در شرايطي مطرح مي‌شود که طبق دستورالعمل اجرايي ثبت نام دانش‌آموزان براي سال تحصيلي 1402-1403، در بند 5 آن آمده است: « حقوق دانش آموزان و والدين در موضوع ثبت نام نظير عدم دريافت وجوه غيرمجاز، زمان و محدوده بندي ثبت‌نام و... به نحو مقتضي از طريق توليد محتواي مناسب نصب اطلاعيه در محل ثبت نام انجام مصاحبه‌هاي خبري و ... اطلاع رساني شود.» همان‌طور که گفته شد قصه تهديدها و خط و نشان کشيدن هاي مسئولان آموزش و پرورش در مورد نگرفتن شهريه از سوي مدارس سابقه اي طولاني دارد. 
به عنوان نمونه حکيم زاده، معاون وقت آموزش ابتدايي وزارت آموزش و پرورش در سال 99 با تاکيد بر اينکه هرگونه مشارکت براي تامين هزينه مدارس داوطلبانه است و به هيچ وجه اجباري نيست، گفت: «دانش آموزان مدارس دولتي مجبور نيستند مبلغي براي ثبت نام بپردازند و فقط هزينه بيمه حوادث و کتاب را مي‌پردازند.» يا همين سال گذشته، يوسف نوري وزير وقت آموزش و پرورش نيز چندين بار در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «مدارس حق دريافت هيچ‌گونه وجهي را هنگام ثبت‌نام دانش‌آموزان مدارس ندارند، به‌استثناي حق بيمه و مدارس غيردولتي نيز تنها براساس الگوي شهريه مصوب، مي‌توانند شهريه دريافت کنند.» با اين حال همچنان قصه دريافت شهريه از والدين ادامه دارد. موضوعي که سال گذشته چنان بالا گرفت که حتي دادستاني کل کشور را نيز وادار به واکنش کرد . اين نهاد طي اطلاعيه اي اعلام کرد:  نظر به تکاليف قانوني وزارت آموزش و پرورش مبني بر رسيدگي به شکايات از مدارس و با توجه به تاکيدات رياست محترم قوه قضائيه و نيز بررسي‌ها و مکاتبات قضائي با وزير محترم و ديگر مسئولان آموزش و پرورش مبني بر دريافت هزينه هايي که در قبال آن خدماتي ارائه نشده است از قبيل دريافت کامل سرويس رفت و آمد، غذا و ساير امور مرتبط که با وجود تعطيلي‌هاي متعدد ناشي از برف و سرما و آلودگي هوا و يا کمک به مدارس، وزارت مذکور مکلف است ضمن بررسي دقيق موارد و گزارش‌ها با مراکز و مدارس متخلف برخورد قانوني نموده و ترتيبي اتخاذ نمايد تا وجوه دريافتي غير قانوني به اوليا محترم دانش آموزان مسترد و نتيجه اقدامات به عمل آمده را به اطلاع عموم برساند.»
 
حکم قانوني؟ اينها همش حرفه!
با اين حال دکتر مهدي تقوي راد، وکيل دادگستري و مدرس دانشگاه در اين زمينه معتقد است‌: « با وجودي‌که مدارس دولتي بايد تا دوره متوسطه به طور رايگان در اختيار دانش‌آموزان قرار بگيرد، مديران بسياري از مدارس با دور زدن قوانين و با اين استدلال که کيفيت بهتري نسبت به ساير مدارس دولتي دارند و به نوعي قرار است نخبه‌پرور باشند، شهريه مي‌گيرند، آن هم مبالغي که براي بسياري از خانواده‌ها سنگين است. به همين علت اقشار ضعيف جامعه با مشکل تحصيل فرزندان‌شان روبه‌رو هستند.» وي  در گفت‌وگو با «آرمان امروز» با درخصوص قوانين کنوني تحصيل در ايران مي‌گويد: «تحصيل رايگان از موضوعاتي است که در قانون ذکر شده و طبق بند 3 از اصل سوم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران آموزش‌ و پرورش براي همه مردم در تمام سطوح جزو وظايف دولت شناخته شده و همچنين در اصل 30 قانون اساسي دولت موظف شده وسايل آموزش و پرورش رايگان را براي همه ملت تا پايان دوره متوسطه فراهم کند و وسايل تحصيلات عالي را تا سر حد خودکفايي کشور به‌طور رايگان گسترش دهد. بنابراين والديني که مجبور به پرداخت شهريه شده اند مي توانند به مرجعي به نام «ديوان عدالت اداري» براي شکايت رجوع نماييد و احقاق حق نماييد. کمااينکه تاکنون نيز بسياري از شهروندان به همين شکل و با رعايت اصول حقوقي حکم به نفع خود گرفته و مسئول مربوطه مدرسه را محکوم کرده‌اند.
 
 
از ادعاهای رسانه ای تا دستورات درگوشی
اما مدیران مدارس روایت متفاوتی از اخذ شهریه و دستورهای ابلاعی آموزش و پرورش دارند. مدیر یکی از مدارس پسرانه تهران که به شدت تاکید دارد نامی از وی برده نشود، در گفت و گو با «آرمان امروز» می‌گوید: الان بیش از 10 سال است که مدارس دولتی، به‌خصوص در مناطق 1 تا 6 سرانه دانش آموزی و مدرسه از آموزش و پرورش نمی گیرند. یعنی آموزش و پرورش می گوید خودتان باید هزینه اداره مدرسه را از والدین بگیرد.  برای همین معمولا مدیران مدرسه هزینه های آب و برق و فوق برنامه ها و.... را اول سال محاسبه می کنند و بعد آن را به تصویب هیات امنا می رساند و در گان بعد آن را بین تعداد دانش آموزان موجود تقسیم می کنند تا زمان ثبت نام از والدین آنها بگیرند. حتی بخشی از حقوق معلم ها را نیز ما از طریق کلاس های فوق برنامه از خود والدین می گیریم. این یک واقعیت غیرقابل انکار است!. این مدیر کهنه کار آموزش و پرورش با تاکید براینکه الان سالهاست که مدارس دولتی هم عملا خودگردان شده اند، در پاسخ به این سوال که پس چرا وزرای آموزش و پرورش و مدیران ارشد آن دایما اعلام می کنند؛ مدارس دولتی حق اخذ شهریه از والدین را ندارند؟ لبخند معنا داری می زند و می گوید: این صحبت ها برای شما رسانه ای هاست! وگرنه بعد از آن درگوشی به ما دسنورهای دیگری می دهد!.