گروه صنعت و تجارت: با آغاز جنگ بین روسیه و اوکراین غول‌های خودروسازی که سال‌ها در روسیه فعالیت گسترده داشتند، این کشور را ترک کردند. اما این تمام ماجرا نبود، چرا که بزرگترین شرکت‌های خودروسازی نیز صادرات خودرو به این کشور را از ترس تحریم‌های بین‌المللی، متوقف کردند و بدین ترتیب بازار خودروی روسیه خالی از خودروهای تولیدی و وارداتی این شرکت‌ها شد و تعادل عرضه و تقاضا بازار خودرو در این کشور برهم ریخت. پس از این بود که مقامات ایرانی فضای ورود به بازار روسیه که پیش از این با وجود برترین شرکت‌های خودروسازی در روسیه امکان‌ ورود به بازار این کشور را به خود نمی‌دیدند، هموار دیدند و مقامات ایرانی بارها از برنامه‌ریزی برای صادرات خودرو و قطعه به روسیه خبر دادند. اخیرا نیز رئیس انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور از درخواست بیش از ۲۰۰ قطعه‌ ایرانی توسط خودروسازان روسی با آغاز ثبت‌نام در نمایشگاه بین‌المللی اتومبیلیتی خبر داد و گفت: امسال صنعتگران ایرانی برای سومین سال پیاپی، در این نمایشگاه حضور خواهند داشت. طی دو دوره‌ گذشته شاهد شکل‌گیری تفاهم‌نامه‌ها و بعضاً قراردادهایی میان طرف ایرانی و روسی در این نمایشگاه بودیم و برخی قطعه‌سازان، تولیدات خود را روانه این کشور کردند. بنا به گفته او، با آغاز ثبت‌نام‌ها، تا امروز خودروسازان روسی فهرستی بیش از ۲۰۰ قطعه موردنیاز خود را برای تامین از سوی صنعتگران ایرانی ارائه و ثبت درخواست کرده‌اند. در نمایشگاه سال گذشته اتومبیلیتی ۲۰۲۳ مسکو لئونید آناتولیویچ پیچلنیکف، رئیس بخش سرمایه‌گذاری بین‌الملل وزارت سرمایه‌گذاری و صنعت استان مسکو نیز گفته بود: امروز تغییرات اساسی زیادی در بازار خودروی روسیه شاهدیم و تقریبا همه خودروسازان غربی که با ما کار می‌کردند از کشور خارج شده‌اند. هر چند تولیدکنندگان چینی فعالان در روسیه حضور دارند، اما ما به تجربه شما ایرانی‌ها نیاز داریم از همین رو ما بسیار علاقه‌مندیم که ایرانی‌ها خطوط تولید خودروسازی روسیه را تقویت کرده و در کشورمان به تولید بپردازند. در همین رابطه نیز علیمردان عظیمی، مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو اظهار کرد: در شرایط فعلی ایران خودرو آمادگی دارد تا با سرمایه‌گذاری روس‌ها و انجام کار فنی از سوی این گروه صنعتی، با پلتفرم خود یا راه‌اندازی پلتفرم مشترک در روسیه فعالیت کند. همچنین قطعه‌سازان ما نیز آمادگی دارند تا همه قطعات موردنیاز را در این راستا تامین کنند و حتی آمادگی راه‌اندازی واحدهای قطعه‌سازی در روسیه وجود دارد. عظیمی به راه‌اندازی خطوط تولید مختلف این گروه در کشورهای سنگال، بلاروس، ونزوئلا و سوریه اشاره کرد و گفت: آمادگی داریم نظیر چنین خطوطی را در روسیه نیز راه اندازی کنیم.

خروج غول‌های خودروسازی راه را برای ایران باز کرد؟
حال این سوال مطرح می‌شود که با وجود تفاهمنامه‎های مشترک بین ایران و روسیه و اظهار تمایل روسیه برای همکاری مشترک با ایران در صنعت خودروسازی، ایران توانسته از خروج غول‌های خودروسازی از این کشور استفاده کند؟ پس از درگیری نظامی روسیه و اوکراین در سال 2021، موج تحریم‌های جهانی علیه روسیه آغاز شد و در پی آن غول‌های خودروسازی یکی پس از دیگری از این کشور خارج شدند. خروج شرکای تجاری خودروسازی این کشور منجر به تعطیلی کارخانه‌های خودروسازی و در پی آن کاهش تولید خودرو شد و بازار عرضه و تقاضا برهم ریخت به طوری که فروش خودروهای جدید در روسیه از ۱۲۰ هزار دستگاه در ماه اکتبر ۲۰۲۱ به ۴۵ هزار و ۲۲۸ دستگاه در اکتبر ۲۰۲۲ رسیده و ۶۲.۸ درصد کاهش پیدا کرده است. خروج غول‌های خودروسازی از روسیه سرفصل شروع مشکل صنعت خودروسازی در این کشور بود، چرا که پس از آن بسیاری از خودروسازان صادرات خودرو به این کشور را به علت خطرات احتمالی ناشی از تجارت با روسیه، از جمله تحریم‌های اعمال‌شده توسط اتحادیه اروپا و ایالات متحده متوقف کردند. خروج شرکت‌های خارجی خودروساز و توقف صادرات خودرو در روسیه در حالی رقم خورد که طبق آمارهای رسمی در سال ۲۰۲۱، تعداد ۱۶ خودروساز اروپایی نزدیک به نیم‌میلیون دستگاه از کل فروش۶۷/ ۱میلیونی بازار روسیه را در اختیار داشتند.
پس از خروج شرکت‌های بزرگ خودروسازی از روسیه و توقف صادرات خودرو به این کشور، زمینه همکاری مشترک ایران و روسیه در صنعت خودروسازی قوت گرفت؛ به‌طوری که چندین بار در این مدت مسئولان و هیات‌های مختلف برخی از شرکت‌های خودروسازی برای مذاکره ببین دو کشور تردد داشتند. حدود یکسال قبل بود که هیئتی از اتحادیه فروشندگان خودرو روسیه (RoAD) به ایران خودرو آمده‌اند تا درباره صادرات خودروهای ایرانی به روسیه مذاکره کنند. این رفت‌وآمدها در نهایت منجر به عقد 12 تفاهمنامه همکاری بین شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز ایرانی و روسی به مبلغ ۷۰۰ میلیون یورو در حاشیه نمایشگاه خودرو روسیه شد؛ قراردادهایی که به عقیده فعالان این صنعت منتج به نتیجه‌ای نشد. با این حال چندی پیش سفیر ایران در روسیه از گفتگوی دو کشور برای صادرات خودرو‌های ایرانی به روسیه خبر داد و گفت دو کشور درباره ساخت خودرو مشترک هم در حال مذاکره هستند. کاظم جلالی در این باره گفته بود: بعضی از خودروهای تولید روسیه در بازار ایران وجود دارد و امیدواریم که خودروهای ساخت ایران نیز به بازار روسیه راه یابد، البته دو کشور در حال مذاکره درباره ساخت مشترک خودرو هم هستند. در اردیبهشت ماه سال گذشته شرکت خودروسازی سایپا، قرارداد صادرات خودروهای شاهین، کوئیک و ساینا در بازارهای روسیه و بلاروس به‌ میزان ۴۵ هزار دستگاه و طی سه سال به ارزش 450 میلیون یورو منعقد کرد، اما چند ماهی نگذشت که توزیع‌کننده انحصاری شرکت خودروسازی ایرانی سایپا در روسیه اعلام کرد که به دلیل تغییر شرایط اقتصادی از عرضه محصولات این برند منصرف شده است.
برخی علت این موضوع را عدم تمایل بازار روسیه به خودروهای ایرانی عنوان کردند؛ این در حالی است که بازار خودروی روسیه که قرار بود پس از خروج شرکای خارجی به واسطه تحریم‌ها، پله ترقی خودروسازی ایران شود، ایران از حضور در این بازار ناکام ماند. ظاهرا خروج شرکت‌های خودروسازی مطرح جهان به علت تحریم‌های غرب از بازار روسیه منجر به نفوذ چینی‌ها به بازار این کشور منجر شده است؛ گفته می‌شود برندهای چینی بیش از ۹۰ درصد از کل واردات خودروی روسیه را به خود اختصاص داده‌اند.