گروه صنعت و تجارت: قاره آفریقا با داشتن 54 کشور و سهم هزار میلیارد دلاری از بازار جهانی، بستری مناسب برای نفوذ و ورود به این بازار است و این موضوع موردتوجه ویژه دولت سیزدهم قرار گرفت؛ در همین راستا بود که حدود یکسال گذشته (تیرماه 1402) شهید جمهور، سفری به سه کشور قاره سیاه (کنیا، اوگاندا و زیمبابوه) داشت تا زمینه همکاری با این کشورها را فراهم کند. در کشور کنیا قرارداد و تفاهمنامه‌های مختلفی به امضا رسید، اما یکی از مهم‌ترین اقدامات صورت گرفته راه‌اندازی کارخانه مونتاژ خودروی «نیسان زامیاد» توسط سرمایه‌گذار ایرانی بود. در راستای این اقدام قرار شد این خودرو در این کشور با نام «سواحیلی» تولید و روانه بازار شود. همچنین مقرر شد که ایران نیز از این کشور گوشت وارد کند تا زمینه‌ای برای تعدیل قیمت گوشت در بازار کشور فراهم شود. همچنین با هدف بازاریابی برای محصولات دانش بنیان ایرانی،«خانه نوآوری و فناوری ایران» در کنیا را رونمایی و راه اندازی شد. در همین راستا، پنج یادداشت تفاهم همکاری در زمینه ارتباطات و اطلاعات، شیلات، بهداشت و دام‌پروری و ... بین ایران و کنیا امضا شد و با هدف گذاری جدی قرار شد میزان تجارت ایران با کنیا تا ۱۰ برابر میزان فعلی افزایش یابد. اوگاندا که مقصد بعدی سفر شهید جمهور بود منجر به امضای 4 سند همکاری و مبادله 11 سند شد. در این سفر دفتر نوآوری و فناوری ایران در اوگاندا افتتاح شد تا به عنوان مرکز و نمایشگاهی برای محصولات دانش‌بنیان ایرانی در اوگاندا در حوزه‌های مختلف صنایع غذایی، کشاورزی، دارویی، تجهیزات پزشکی، واکسن‌های دام و طیور، داروهای گیاهی، مکمل‌های غذایی و پهپادهای کشاورزی عمل کند. هدف از تاسیس این دفتر، ایجاد بازارهای صادراتی جدید و معرفی محصولات دانش‌بنیان به بازارهای آفریقا و همچنین ایجاد زمینه توسعه همکاری مشترک به‌ویژه در حوزه شرق آفریقا بود. شهید جمهور در آخرین مقصد این سفر وارد هراره، پایتخت زیمبابوه در جنوب آفریقا شد که در راستای آن اسناد زیادی برای همکاری بین مقامات عالی‌رتبه ایران و زیمبابوه در حضور روسای جمهوری دو کشور به امضا رسید. این تفاهم‌نامه‌ها تاکنون در ۱۲ مورد در زمینه‌های کار و اشتغال، ایمنی حرفه ای و سلامت و کاهش سوانح کار، آموزش عالی تحقیقات، علم و فناوری، کشاورزی بود. با وجود عقد تفاهم‌نامه‌های بسیاری در سفر به چند کشور آفریقایی، اما موضوع ورود به بازار معادن قاره آفریقا مغفول ماند، این در حالی است قاره آفریقا دارای معادن بی‌شماری به‌ویژه در حوزه عناصر معدنی است. همین موضوع باعث شدتا کشورهای عربی خلیج فارس در حال رقابت با چین، اروپا و آمریکا برای استخراج معادن حیاتی آفریقا باشند. مرکز مطالعات خلیج فارس در این باره نوشته بود: کشور امارات بیش از پیش، پا به صحنه رقابت با چین، عربستان و دیگران در منابع معدن آفریقا گذاشته است.
گفته می‌شود که ذخایر مواد معدنی آفریقا که به عنوان فروآلیاژ در صنعت فولاد استفاده می‌شود حتی از سهم عظیم آن در ذخایر فلزات جهان چشمگیر‌تر است؛ تقریبا 90 درصد ذخیره جهانی کروم و تیتانیوم در جنوب آفریقا و میزان کمتری از آن در غرب و شمال شرق آفریقا وجود دارد. جالب است که بدانید، روسیه در سال‌های اخیر فعالیت گسترده‌ای در معان آفریقا داشته و همچنان معدنچیان روسیه در حال سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در حوزه فعالیت فلزی و مواد معدنی در آفریقا دارند. روسیه در پروژه‌هلی منابع انرژی کامرون، کنگو، غنا، موزامبیک و نیجریه مشارکت دارند و همچنین در معادن مختلف مانند آنگولا، گینه، نیجریه، سودان و زیمبابوه سهم دارند. در این رابطه مدیر امور بین‌الملل ایمیدرو گفته است: عربستان سعودی و چین با سرمایه‌گذاری‌های کلان و اتکا به نفوذ سیاسی خود، در حال به دست آوردن سهم قابل توجهی از بازار معادن قاره آفریقا هستند، اما این موضوع به معنای عدم وجود فرصت برای ایران نیست. فضل‌اله حیدری در خصوص برنامه‌های ایمیدرو برای توسعه همکاری‌های معدنی با کشورهای دیگر اقتصاد آنلاین توضیح داد: همکاری با همسایگان به دلیل نزدیکی جغرافیایی و سهولت در انجام امور، به طور طبیعی در اولویت قرار دارد. کشورهای هدف برای همکاری در حوزه معادن، همسایگان ما نظیر افغانستان، پاکستان، ترکیه و هندوستان هستند؛ اما با این حال، اکنون تمرکز ما بر روی کشورهای آفریقایی است. وی افزود: مسیر زمینی به ما امکان می‌دهد تا به طور مستقیم با این کشورها وارد تبادل شده و در زمینه‌های مختلف از جمله اکتشاف، استخراج و فرآوری مواد معدنی با آن‌ها مشارکت داشته باشیم؛ همچنین حمل‌ونقل مواد معدنی از طریق مسیر زمینی هزینه‌ها را به طور قابل توجهی کاهش داده و باعث افزایش کارایی و سرعت می‌شود. حیدری تصریح کرد: علاوه بر همسایگان، قاره آفریقا نیز مقصدی جذاب برای توسعه همکاری‌های معدنی به شمار می‌رود. تنوع و غنای منابع معدنی در این قاره، فرصت‌های بی‌نظیری را برای سرمایه‌گذاری و مشارکت فراهم می‌کند. وی در خصوص نحوه همکاری با کشورهای آفریقایی توضیح داد: در قاره آفریقا، ابتدا به سراغ یک مسیر آبی خواهیم رفت و سپس با ماداگاسکار، تانزانیا و آفریقای جنوبی همکاری خواهیم کرد؛ ترجیح ما تمرکز بر روی شرق آفریقا است، زیرا به ما از لحاظ بعد مسافتی نزدیک‌تر است.
حیدری تاکید کرد: ما مذاکراتی با آفریقای جنوبی داشتیم و ارتباط نزدیکی با گینه برقرار کرده‌ایم. علاوه بر این، سابقه همکاری چندین ساله با بورکینافاسو، آفریقای جنوبی، ماداگاسکار و تانزانیا را داریم؛ امیدواریم این همکاری‌ها در آینده نیز ادامه پیدا کند و شاهد اتفاقات مثبتی در این زمینه باشیم. بنا به گفته کارشناسان، پتانسیل بالای معادن آفریقا، بر کسی پوشیده نیست اما محدودیت زیرساخت‌های مناسب یعنی جاده و ریل، امکان جابه‌جایی و انتقال سنگ‌ها و منابع معدنی استخراج شده به بنادر این کشورها را دشوار کرده است.