روزنامه بهار
1396/11/18
انتقاد از اجبار
موضوع اجباری بودن یا نبودن حجاب در کشور پس از وقوع انقلاب اسلامی بارها مورد بحث و گاه مورد اعتراض حامیان یکی از طرفین در برابر رفتار طرف دیگر بوده است طی هفتههاي اخیر ظهور حرکتی که به نام دختران خیابان انقلاب و در اعتراض به اجباری بودن حجاب شکل گرفته، صورت برخی مسائل را بیش از گذشته به چالش کشیده است. به همین سبب بسیاری از روحانیون، فعالین سیاسی مدنی و همچنین برخی نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی این روزها در رابطه با این حرکت اعتراضی و همچنین در ارتباط با اجبار در موضوع حجاب به اظهار نظر ميپردازند که در این میان همراهی طیف قابل توجهی از آنان با خواست عدم اجبار در موضوع حجاب جلب نظر ميکند.***
دین هیچگاه فردی را نسبت به حجاب مجبور نمیکند
یک عضو مجمع روحانیون مبارز با بیان اینکه «دین هیچگاه فردی را نسبت به حجاب و پوشش مجبور نمیکند»، ميگوید: به همان میزانی که اجبار بر عدم وجود پوشش و گرفتن باورهای دینی از یک انسان قابل قبول نیست، طبیعتاً نمیتوان به کسی که به این مساله باور ندارد اجبار کرد که آن را رعایت کند.
حجت الاسلام محمد مقدم درباره مسئله حجاب اظهار کرد: اصل مسئله پوشش و حجاب در فرهنگ دینی ما یک تکلیف اسلامی و شخصی است؛ در واقع انجام این مسئله به فرد مؤمن و کسی که به ارزشهای دینی و اسلامی باور دارد واگذار شده است؛ بنابراین اینکه ما حجاب را امری اجباری و خارج از اراده و ایمان افراد قرار دهیم خیلی قابل پذیرش نیست. او یادآور شد: حتی در ابتدای انقلاب هم شخصیتی مثل شهید مطهری تلاشش بر این بود که هیچگاه نظام دینی و اسلامی این مسئله را به عنوان امر اجباری قرار ندهد. این فعال سیاسی اصلاحطلب افزود: طبیعتاً وقتی یک جامعه، جامعه اسلامی با ارزشهای اسلامی باشد خود افراد جامعه هنجارهای موجود را به اختیار و اراده خود انتخاب و رعایت میکنند اما از منظر دینی و از منظر اعتقادی نباید به عنوان امری اجباری به حجاب نگاه کرد. البته میتوان آن را به صورت قانون تعریف کرد اما باید مرز میان قانون و تکلیف دینی مشخص شود. شاید به همان میزانی که اجبار بر عدم وجود پوشش و گرفتن باورهای دینی از یک انسان قابل قبول نیست، طبیعتاً نمیتوان به کسی که به این مساله باور ندارد اجبار کرد که آن را رعایت کند. عضو مجمع روحانیون مبارز تاکید کرد: دین هیچگاه فردی را نسبت به حجاب و پوشش مجبور نمیکند. او با بیان اینکه سختگیری در مسئله حجاب در کشور نتیجه عکس داشته است گفت: اگر در جامعهای اعمال مذهبی و دینی توأم با آگاهی و شناخت نباشد و صرفاً ما بخواهیم با دستور به افراد دیکته کنیم و نگاه ایدئولوژیک داشته باشیم طبیعی است که نتیجه عکس دهد؛ بنابراین باید بین فرهنگ سازی و ایدئولوژیک رفتار کردن تفاوت عمدهای قائل شویم.
جمهوری اسلامی نمیتواند بهزور
چادر بر سر زنان کند
همچنین یک عضو دیگر این تشکل روحانی نیز در این ارتباط با تأکید بر اینکه «رضاشاه نتوانست بهزور چادر از سر زنان ایران بردارد» گفت: جمهوری اسلامی هم نمیتواند بهزور چادر بر سر زنان کند.
حجت الاسلام سیدمحمد رضوی یزدی، اظهار کرد: آنچه با هنجارهای جامعه در تضاد جدی قرار دارد ولنگاری و بیحیایی برخی زنان در جامعه است. امروز اثر منفی یک زن با روسری اما با آرایش غلیظ و لباس نامناسب بسیار بیشتر است از خانمی است که با لباس منظم و پوشیده ولی بدون روسری ظاهر میشود. این نماینده دوره ششم مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه قرآن مجید از یک سو میفرماید قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ و قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ؛ گفت: قرآن وظیفه را در حفظ نگاه میداند و از سوی دیگر با تبرج الجاهلیه مبارزه و مخالفت میکند. حکومت اسلامی باید با زنان ولنگار که تبرج الجاهلیه دارند برخورد کند والا اصرار بر روسری بدون آرایش و جلوهگری شکننده است. این فعال سیاسی اصلاحطلب یادآور شد: در رژیم گذشته که حجاب آزاد بود بیحجابان ده درصد جامعه را تشکیل میدادند اما در حال حاضر با این همه تبلیغ به دلیل اجبار نسبت به زنان بدحجابی خیلی بیشتر شده است. من قبل از انقلاب خانوادههایی میشناختم که چادر نداشتند ولی برای نماز با پوشش کامل چادر بر سجاده به نماز میایستادند ولی امروز چه بسیار زنانی که بهاجبار چادر سر میکنند ولی نماز نمیخوانند. رضوی یزدی تأکید کرد: ما نمیتوانیم مردم را بهزور به بهشت ببریم. همانطور که خواندن نماز بازور و اجبار نمیشود استفاده از چادر هم با زور و اجبار ممکن نیست. حکومت باید با تعداد معدودی که قصدشان گسترش فساد در جامعه است برخورد کند. این کارشناس دینی با تأکید بر اینکه «فقهای شیعه فتوا به وجوب حجاب دادهاند ولی حکمی در مورد برخورد با کسانی که آن را رعایت نمیکنند صادر نکردند» خاطرنشان کرد: در جمهوری اسلامی رعایت حجاب جز نظامات حکومتی است که زنان موظف به رعایت آن هستند؛ حتی زنان اقلیتهای مذهبی که فتوا به وجوب حجاب آنها داده نشده است. بدیهی است نابسامانیهای اقتصادی موجب بروز طغیانهایی میشود که گاهی به صورت مخالفت با حجاب بروز میکند. در هر حال اسلام دین زور و چماق و تحکم نیست.
اشتباه جایی بود که حجاب شد
نماد نظام اسلامی
از سوی دیگر یک عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت که پوشش مانتویی دارد در این ارتباط با بیان اینکه حرکت دختران خیابان انقلاب یک حرکت اعتراضی مسالمت آمیز است میگوید: این موضوع مسئلهاي تازه نیست.
آذر منصوری معتقد است در طول این سالها زنان برای پوشش مقاومت کردند و امروز این اعتراضات به این شکل درآمده است. وی گفت: شروع این مسئله به قانونی شدن پوشش اجباری بر میگردد و مأموریت دادن به دستگاههای انتظامی برای کنترل این پوشش. در این مرحله فقط شیوه، نوع و گستره اعتراض به این اجبار عوض شده است. شما این سه چهار دهه را مرور کنید. ابتدا موی سر نماد بدحجابی قلمداد شد و نوع برخوردها با زنان از موی سر شروع شد، سالها گذشت در برابر این اجبار مقاومت شد، اشکال دیگرش هم به همین صورت مقاومت شد. چند سال بعد گفته شد چکمه نماد تبرج است، زنان مقاومت کردند و بعد از آن دیگر مو و چکمه از نماد بد پوششی حذف شد، یک دورهاي این نماد به ساپورت تغییر وضعیت داد و باز هم مقاومت شد و رسید به مانتوهای کوتاه و جلو باز،برخورد شد و باز هم مقاومت ميشود. منصوری ادامه داد: اشتباهی که بعد از انقلاب به نظرم رخ داد این بود که حجاب شد نماد نظام اسلامی و تبدیل شد به مسئله حاکمیت، وقتی به نماد تبدیل ميشود و شکل اجبار به خود ميگیرد، فرق نميکند این نماد، نماد یک جامعه مدرن باشد یا یک جامعه اسلامی، مسئله اصلی اجبار است و حذف حق انتخاب ۵۰درصد از جمعیت کشور. این نگاه به زن به عنوان یک نماد،بدون در نظر گرفتن حق اولیه او یعنی انتخاب آگاهانه و آزادانه مسئله اصلی است که طبیعتا حس حقارت و سرخوردگی را در آنان تقویت میکند و طبیعی است بعد از آن مقاومتها شکل اعتراضی هم به خود میگیرد. این معنی دیگرش تنزل دادن جایگاه و منزلت زنان است. او درباره اینکه این حرکت را منتسب به خارج نشینان ميکنند، گفت: حال اینکه عدهاي در بیرون از مرزها ممکن است از این وضعیت بهرهبرداریهاي خود را داشته باشند، در مورد همه حرکتهاي اعتراضی وجود دارد و نميشود با این بهانه این اعتراضها و صورت مسائل متعدد زنان ایران را انکار و یا پاک کرد. ضمن اینکه متاسفانه این نوع بهرهبرداریهاي بیرونی در هر نوع حرکت اعتراضی خود عاملی ميشود برای پاک کردن صورت مسئله و ندیدن اصلی اعتراضها.
دختران انقلاب؛ نتیجه محدودیتهاست
اما جدای از این فعالین سیاسی برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز به انتقاد از رویکردهای موجود و گذشته در موضوع حجاب و همچنین ابراز نظر در رابطه با پدیده دختران خیابان انقلاب پرداختند.
سهیلا جلودارزاده نماینده اصلاحطلب مردم تهران یکی از این نمایندگان است که موضوع دختران خیابان انقلاب را ناشی از محدودیتهايي میداند که در طول این سالها نسبت به زنان اعمال شده است. او اظهار کرد: زمانی برای زنان محدودیت قائل میشدیم و آنها را در تنگنا غیرلازم قرار میدادیم همین مسئله موجب شد تا این فشارها طغیان ایجاد شود و دختران خیابان انقلاب روسریهایشان را سر چوب بگذارند. این کارها به خاطر رفتار اشتباه ماست. عضو فراکسیون امید افزود: هرگاه زن و مرد یا حتی حیوان از حقوق الهیشان منع شوند، این مسئله موجب طغیان میشود و آنها خود را از محدودیت و اسارت آزاد میکند. جلودارزاده معتقد است: سیاستورزی زن و مرد ندارد بلکه سیاستورزی باید برای حق، عدالتورزی، آزادیخواهی و خیرخواهی باشد تا حرکت در مسیر صراط مستقیم صورت بگیرد.
از ماست که برماست
از دیگر نمایندگان چادری مجلس، ناهید تاجالدین نمابنده اصلاحطلب مردم اصفهان و از اعضای فراکسیون امید است که در واکنش به ماجرای دختران خیابان انقلاب در توییتر خود اینگونه نوشت: دختران خیابان انقلاب، همان دخترانی هستند که سالهاست برای سهمیه قبولی کنکور، برای اشتغال، برای مشارکت سیاسی، برای تصدی پستهای مدیریتی، برای حضور در ورزشگاهها، برای اجرای موسیقی زنده بر روی سن و... پشت دروازههای تبعیض جنسیتی ماندهاند. از ماست که برماست...
طبیعی است که باید منتظر
چنین اعتراضاتی باشیم
همچنین عبدالرضا هاشم زایی نماینده اصلاحطلب مردم تهران نیز ميگوید این اعتراضات نتیجه رفتارهایی است که در طول این سالها نسبت به زنان شده است. وی معتقد است: وقتی دختری را با مادرش یا به تنهایی به دلیل نوع پوشش سوار ماشین ميکنیم و از انها تعهد ميگیریم و به نوعی آنها را تحقیر ميکنیم طبیعی است که باید منتظر چنین اعتراضاتی باشیم. رئیس سنی مجلس دهم ميافزاید: من بر اساس سخنرانیهايي که از امام شنیدم و هنوز هم برخی از نوارهای او را دارم ميگویم که امام با حجاب اجباری موافق نبود.